آموزان همبستگی و رابطه معناداری وجود دارد.

1. 1. بین میزان تحصیلات و مطالعه والدین، و مطالعه غیر درسی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.

   

1. 1. بین امکانات و وضعیت کتابخانه و کتابخوانی در مدارس و مطالعه غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.

1. 1. تشویق دانش آموزان رابطه معناداری با افزایش مطالعه غیر درسی آن ها دارد.

1. 1. مطالعه غیر درسی رابطه معناداری با علایق و توانایی‌های فردی دارد.

1. 1. بین رسانه های ارتباط جمعی و مطالعه غیر درسی رابطه معناداری وجود دارد.

1. مطالعه والدین و تشویق مربیان بیش از سایر عوامل بر میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان موثراند.

طبق تحقیقی که توسط سازمان ملی جوانان(۱۳۸۸) در بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران صورت گرفت، میزان مطالعه ۴۶ درصد از جوانان روزانه ۴ تا ۳۰ دقیقه و میزان مطالعه ۳۰ درصد از جوانان روزانه کمتر از ۴ دقیقه گزارش شد. همچنین برآورد شده است که حدود ۱۳ درصد از جوانان ۳۰ دقیقه تا یک ساعت، ۷ درصد ۱ تا ۲ ساعت، و تنها ۴ درصد بیش از دو ساعت از روز را به مطالعه اختصاص دادند.همچنین اهل قلم ۳/۵۳ درصد از مطالعات جوانان را سطحی، ۸/۸ درصد هیجانی، ۹/۷ درصد با تفکر حل مسئله، ۷ درصد کاربردی و یا همراه با تحلیل معنایی، ۳/۵ درصد بی هدف، ۴درصد با تفکر نقادانه و خلاقانه و تنها ۸/۱ درصد با پردازش عمیق اعلام شده است. همچنین این گروه فرهنگ سازی، کاهش و تعدیل قیمت کتاب، تشویق والدین، رفع مشکلات کاری جوانان، افزایش علاقه، ایجاد اطمینان در جوانان، برنامه ریزی های مناسب و سالم برای مطالعه، فراهم ساختن شرایط شغلی و توسعه رسانه ها، ایجاد مکان ها و محیط های مناسب و سالم برای مطالعه، فراهم ساختن شرایط شغلی و توسعه کتابخانه ها را از مهمترین عوامل تسهیل کننده توسعه فرهنگ مطالعه در میان جوانان برشمردند. معاون مطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان با اشاره به تاثیر ۴ شاخص نظام آموزش عالی، اشتغال ذهنی به مسکن، تبلیغات صدا و سیما و تشویق والدین بر گرایش جوانان و رضایت مندی آنان از مطالعه اظهار داشت: این پژوهش نظرات ۱۲۰ نفر از ناشران نمایشگاه را نیز مورد بررسی قرار داده است که از دیدگاه این جمعیت نمونه، گرانی کتاب، نهادینه شدن فرهنگ کتابخوانی، تبلیغات کم و غلط، مشکلات مالی، سرگرمی های دیگر، فرهنگ خانوادگی و تحصیلات پایین والدین، از موانع توسعه فرهنگ مطالعه در میان جوانان به شمار می رود.

همچنین دکتر «رسول جعفریان» (۱۳۹۱)، رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی معتقد است در محاسبه سرانه مطالعه و بررسی افزایش یا کاهش آن باید به کیفیت مطالعه توجه داشته باشیم و کمیت را معیار قرار ندهیم. جعفریان سرانه مطالعه هر کشور را وابسته به پیشرفت آن کشور می‌داند و بررسی کیفیت مطالعه را امری حائز اهمیت در بررسی سرانه مطالعه می‌داند به عقیده جعفریان:اگر در کشور تعداد رمان خوان ها بالا می رود و به نسبت آن سرانه مطالعه افزایش پیدا می‌کند، درست نیست. باید این آمارها را کنار بگذاریم و به کیفیت توجه کنیم. به واسطه کمیت کارمان پسش نمی رود. کشور ما قابلیت پیشرفت را دارد.

همچنین سادات فاطمی^[۱۵۰](۱۳۹۱) میانگین مدت زمان مطالعه در ایران را ۷۹ دقیقه خواند و گفت: این مدت زمان شامل مطالعه کتاب، اینترنت، مجلات و نشریات، روزنامه، قرآن و ادعیه است. درحالی که میانگین مدت زمان مطالعه به تنهایی در کشور ۵/۱۸ دقیقه است.

پیشینه پژوهش های انجام شده در خارج از کشور:

پیرامون نقش انگیزه در یادگیری و برانگیختن دانش آموزان به مطالعه، درویل^[۱۵۱]در کتاب “کاربرد روان شناسی در تدریس” می نویسد:

اگر بخواهیم دانش آموزان از توانایی هایی که دارند بهره ای بگیرند، باید تمایل به یادگیری را در آن ها برانگیزیم برای انجام این عمل دو راه موجود است.

1. 1. برانگیختن علاقه مستقیم آن ها به یادگیری موضوع.

1. برانگیختن انگیزه غیر مستقیم آنان نسبت به موضوع.

به طور مستقیم به موضوعی علاقه مند شدن یعنی آموختن موضوعی به خاطر آن موضوع و به طور غیر مستقیم به موضوعی علاقه مند شدن یعنی آموختن موضوعی نه به خاطر آن موضوع، بلکه برای رسیدن به هدفی دیگر. موثرترین انگیزه یادگیری از علاقه مستقیم سرچشمه می‌گیرد (درویل،۱۳۷۰،ترجمه ایرج وصالی،صص۲۵و۲۶).

تانگ و کارداش(۱۹۸۸)، در پژوهش خود گروهی از دانش آموزان دبیرستانی را که از نظر فنون مطالعه در یک برنامه آموزشی فشرده مهارت‌های مطالعه شرکت دادند. پس از خاتمه برنامه، آزمودنی‌ها دوباره مورد آزمون قرار گرفتند. سپس از آن ها و والدین شان ‌در مورد نتایج برنامه سوال شد. این پژوهش نشان دادکه در مهارت های مطالعه و نگرش های دانش آموزان بهودی حاصل شده بود و هم آزمودنی‌ها و هم والدینشان از برنامه آموزشی احساس علاقه و رضایت می‌کردند(متولی،۱۳۷۶).

در ‌پژوهشی دیگر دی ولدر، و همکارانش(۱۹۸۹) به منظور ارائه راهبردهای مطالعه در دانشجویان، در آغاز سال تحصیلی، اقدام به برگزاری سمینار نمودند، سمینار با سوال های دانشجویان در زمینه روش های مطالعه آغاز شد و سپس راهبردهای مطالعه ارائه شد، پس از آن دانشجویان می توانستند راهبردهای بهتری را برای خواندن و مطالعه ارائه دهند و در مقایسه با دانشجویان غیر شرکت کننده نمرات بالاتری کسب کنند(کامکار،۱۳۷۶).

اشنگ^[۱۵۲]، دان^[۱۵۳]و واترسون^[۱۵۴](۱۹۹۰)، در طی چهار هفته به گروهی از دانش آموزان که افت تحصیلی داشتند، آموزش دادند تا از راهبردهای مطالعه مختلفی استفاده کنند. در پایان آموزش نتایج به دست آمده نشان داده‌اند که این راهبردها به بهتر شدن نمره امتحانی، کاهش میزان مردودی و افزایش علاقه و انگیزه در یادگیرندگان منجر شده است. با توجه به پژوهش های انجام شده درباره شیوه ها و مهارت های مطالعه می توان اذعان داشت که بین فنون مطالعه، انگیزه و پیشرفت تحصیلی ارتباط مستقیم و معنی داری وجود دارد. به دین صورت که دانش آموزان قوی و موفق در مقایسه با دانش آموزان ضعیف و ناموفق از شیوه مطالعه بهتری استفاده می‌کنند و برای بهبود وضع مطالعه و یادگیری خود تلاش بیشتری کرده و فعال تر هستند و همچنین علاقه بیشتری به یادگیری دارند(رئیسی،۱۳۸۱).

کولودژیسکا(۱۹۹۶) در تحقیقی با عنوان “کتابخانه در نظام آموزش و پرورش به عنوان کیفیت” به بررسی ساختار آموزش و پرورش لهستان پرداخته است. وی معتقد است برای ایجاد دگرگونی در ساختار آموزش و پرورش باید تشکیلات آن را به نفع تحصیلات متوسطه دگرگون کرد. زیرا نوجوانانی که از آموزش و پرورش دبستانی نامناسبی برخوردار بوده اند وقتی به دانشگاه راه می‌یابند، عادت یادداشت برداری را از آن دوران با خود به دانشگاه می آورند و آن را تداوم می بخشند. نتایجی که از این تحقیق به دست آمده است عبارتند از:

1. 1. مدرسه ها توان خود را برای ایجاد انگیزه مطالعه از دست داده‌اند و وسایل ارتباط جمعی جانشین وسایل سنتی آموزش تلقی می‌شوند.

1. 1. مطالعه کتاب و متون عمیق و برتر میان دانش آموزان عاملی مثبت تلقی نمی شود.

1. دانش آموزان بیشتر به یادگیری از طریق فناوری های جدید تمایل دارند و کمتر به خواندن علاقه نشان می‌دهند(کولودژیسکا،۱۳۷۶،ترجمه ثریا قزل ایاق،تارخ انتشار به زبان اصلی ۱۹۹۶).

ویگفیلد و اکلس^[۱۵۵](۲۰۰۰) به برسی این مفروضه پداختند که “میزان رویارویی با مطالب نوشته شده یا مطالب خواندنی در میزان مطالعه اثر دارد”. آن ها با بهره گرفتن از روش تحقیق غیر مرسومی(استفاده از پرسشنامه ای حاوی اشیاء) با