۲-۲-۲- مفهوم و فلسفه مدیریت فراگیر بهره ­وری

چشم انداز بهره ­وری فراگیر

پشتوانه مفهوم مدیریت فراگیر بهره ­وری ، چشم انداز بهره وری فراگیر است که خود به دور بهره وری اتکا دارد.

دور بهره وری فرایندی مستمر است که چهار مرحله را به یکدیگر مرتبط می‌سازد.:

1. سنجش و اندازه گیری ۲- ارزیابی ۳- برنامه ریزی ۴- بهبود

دور بهره ­وری می‌تواند مفهوم دو بعدی به نظر آید اما در واقعیت با توجه به بعد زمان، دارای سه بعد است که آن را مدار بهره وری می توان نامید.

مرحله سنجش و اندازه گیری

نخستین دور بهره وری، سنجش و اندازه گیری است. هر شرکتی برای بهبود بهره وری باید از سنجش و اندازه گیری عملکرد سازمان شروع کند. بدون سنجش و اندازه گیری عملکرد سازمان و بدون روشی متمرکز ، سیستماتیک و تحلیلی نمی توان بهبود بهره وری را شروع کرد.

در چشم انداز بهره وری فراگیر ، تمام ابعاد بهبود بر اساس نظام سنجش بهره وری فراگیر ، معلوم خواهند شد.

۲-۲-۲-۱- مفهوم و تعریف کارکردی و عملیاتی مدیرت بهره ­وری فراگیر

یکی از خصوصیات منحصر به فرد و یگانه مدیریت بهره وری فراگیر ، توانایی آن در ارائه شاخص های بهره وری کلی و جزئی نه تنها در سطح کلی بنگاه و سازمان بلکه در سطوح پایینتر و عملیاتی سازمان می‌باشد. مثلا در یک کارخانه خودرو سازی ، شاخص‌های بهره وری می‌تواند در سطح محصول ، سطح کارخانه ، سطح کارگاه و سطح کل سازمان مطرح شود.

در موارد فوق واحد های عملیاتی عبارت از محصول ، کارخانه ، کارگاه و سطح سازمان می‌باشد. همچنین در بانکی که چندین شعبه دارد واحدهای عملیاتی شامل قسمت های دایره چک، سپرده ها ، شعب محلی ، شعب منطقه ای و در سطح کل بانک می‌باشد.

در حقیقت ، مدیریت بهره وری فراگیر می‌تواند در هر سازمانی قابل استفاده باشد. سازمان هایی که از نیروی انسانی یا ماشین ، تجهیزات، مواد اولیه و انرژی استفاده می‌کنند ، می‌توانند ابعاد محلی ، ملی ، بین‌المللی ، با سرمایه چند میلیارد دلاری و یا سازمان مشاوره ای یک نفره باشند.

۲-۲-۲-۲- خصوصیات منحصر به فرد مدیریت بهره وری فراگیر

الف- قابل استفاده در سطوح خرد- کلان سازمان

مدیریت بهره وری فراگیر روشی سیستماتیک است که برای اندازه گیری و نظارت بر تغییرات بهره وری کلی و بهره وری های جزئی و واحد های عملیاتی سازمان و همچنین مجموعه سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این امر مزیت منحصر به فرد سیستم‌های مدیریت بهره وری فراگیر است که می‌تواند شاخص های بهره وری را هم در سطح کل سازمان و هم در سطوح قسمت های سازمان اندازه گیری کند. چون مدیریت بهره وری فراگیر در ماهیت هم به صورت کلان و هم به صورت جزئی قابل استفاده می‌باشد می‌تواند به تشخیص نقاط قوت و ضعف سازمان کمک کند و هم جنبه آینده نگرانه دارد. یعنی می‌تواند مشخص کند در چه نقاطی منابع خاص یا واحد های خاصی از سازمان به طور مؤثر و کارا عمل نمی کنند که در آنصورت می‌توانند بر میزان بهره وری سازمان در آینده تاثیر نامطلوب بگذارند.

ب- جامعیت

مدیریت بهره وری فراگیر، در هر سازمان اعم از انتفاعی یا غیر انتفاعی قابل استفاده می‌باشد. از جمله در بیمارستان‌ها، بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، سازمان های تولیدی یا خرده فروشی، تولیدکنندگان غذای آماده، مؤسسات مشاوره ای یا حتی در خانه یعنی در همه جا که منابع وجود دارد. مفهوم کاربردی و عملیاتی از مدیریت بهره وری فراگیر استفاده جامع آن را ممکن می‌سازد.

پ- در دسترس بودن نرم افزار

نرم افزار کامپیوتری برای استفاده از مدریت بهره وری فراگیر متناسب با کامپیوترهای عمده – ریز کامپیوتر ها طراحی شده است .

ت- همسویی با مدریت بهره وری

اجرای مدیریت بهره وری فراگیر هر سازمان را قادر می‌سازد سیستمی از اندازه گیری بهره وری را طراحی واجرا کند وبر اساس آن عملکرد سازمان را ارزیابی وبرای بهبود بهره وری ، برنامه ریزی کند و آن برنامه را به اجرا درآورد .

ث- زمان اجرا

آشنایی با مدریت بهره وری فراگیر در هر سازمان در صورتی که افراد مسئول اجرای آن ، سمیناری یک روزه در باره تشریح موضوع آن برگزار نمایند ، کاری نسبتا” ساده است . زمان اجرای مدیریت بهره وری فراگیر با حدود ‌و دامنه سنجش بهره وری ، تمایل مدیریت به نهادینه کردن سیستم بهره وری به عنوان بخشی از فلسفه مدیریتی ، میزان آموزش ومهارت کارکنان در آن زمینه ومیزان تعهد سطوح مختلف مدیریتی به برقراری چنین سیستمی بستگی دارد .

ج- ارتباط سود دهی

مدیریت بهره وری فراگیر ارتباطی یگانه ومنحصربه فرد با سود آوری دارد . مفهوم نقطه سربه سر بهره وری فراگیر نشان می‌دهد ناحیه ایی وجود دارد به عنوان ناحیه سود که در بالای نقطه سربه سر وناحیه ای به عنوان زیان که در پاین نقطه سر به سر قرار دارد . مدیریت سازمان می‌تواند از سیستم مدیریت بهره وری فراگیر برای نظارت بر روی نه تنها تغیرات بهره وری کلی در سازمان استفاده کند ، بلکه بتواند تغییرات سود آوری سازمان را مورد دقت وبررسی قرار دهد.

۲-۲-۲-۳- استراتژی استفاده از نظام مدیریت بهره وری فراگیر

استراتژی که برای استفاده از مدیریت فراگیر بهره وری به ‌عنوان ابزاری برای سنجش واندازه گیری بهره وری استفاده می شود ، در چهار سطح به شرح زیر انجام می­ شود :

سطح اول

در این وضعیت روند بهره ­وری کل در برابر نقطه سر به سر بنگاه را بررسی می­کنیم . اگر مقدار بهره ­وری کل در دوره زمانی خاصی از نقطه سر به سر تجاوز کند، تجزیه و تحلیل سطح دوم را انجام می‌دهیم .با توجه به نمودارهای ذیربط روند شاخص‌های بهره وری جزئی را در سازمان بررسی می‌کنیم.

سطح دوم

به منحنی­های روند بهره ­وری کل در نقطه سر به سر به تفکیک هر واحد عملیاتی توجه می‌کنیم. برای آن واحد های عملیاتی که مقدار بهره ­وری کل آن ها زیر نقطه سر به سر قرار دارد تجزیه و تحلیل مرحله سوم را انجام می­دهیم.

سطح سوم

روند شاخص های بهره ­وری جزئی برای کلیه واحد های عملیاتی که مقدار بهره وری کل آن ها زیر نقطه سر به سر است را تجزیه و تحلیل می‌کنیم. معمولا در عمل یک یا بیشتر از یک شاخص بهره وری جزئی در حال کاهش می‌باشد.

سطح چهارم

منابع ونهاده ها را در ارتباط با بهره وری آن ها با بهره گرفتن از روش مهندسی صنایع تجزیه و تحلیل می‌کنیم. در این استراتژی از اصل مدیریت بر اساس حالات استثنایی که یه خودی خود بر بهره وری کل تاثیر می‌گذارد، استفاده می شود.

۲-۲-۳- بهبود بهره ­وری

برای حضور در صحنه های بین‌المللی، کشور هایی می‌توانند حضور قوی پیدا کنند که ضمن استفاده بهینه از عوامل تولید ، بخش‌های کشاورزی- صنعت و خدمات آن ها نیز در حالت رقابت پذیری کامل با دیگر کشور ها باشد.