۲-۱-۶-۲-۳- فهرست سفارشات

واحدهای اطلاع رسانی در فواصل زمانی معین (مثلاً ماهانه) فهرست سفارشات خود را تهیه و ارائه می‌کنند. همچنین، از فهرست قبلی سفارشات، منابع خریداری شده را مشخص می‌کنند. فهرست سفارشات، عموماً عناوین و نویسندگان منابع و گاهی اطلاعات کتاب شناختی آن ها را دربر دارند و غالباً این اطلاعات را بر اساس نوع منابع، یا رده های موضوعی تنظیم می‌کنند. این فهرست را می توان بر روی تابلوی اعلانات نصب کرد یا به صورت منظم یا ‌بر اساس درخواست، بین اعضاء توزیع نمود. در این حالت، در پایان فهرست منابع سفارشی، یک برگ درخواست چاپ وجود خواهد داشت و از بهره گیر درخواست می شود منابع مورد نیاز را در فضای تعیین شده علامت گذاری کند و آن را مجدداً به مرکز اطلاع رسانی بازگرداند. این فهرست ها برای تعداد محدودی از بهره گیران ارسال می‌شوند و در صورت طولانی نبودن فهرست، می توان از آن در جای دیگری استفاده کرد.

۲-۱-۶-۲-۴- بولتن فهرست مندرجات

بولتن فهرست مندرجات، نشریه ای ادواری است که عموماً صفحات مندرجات ادواری های برگزیده یا دریافت شده در طی دوره ای خاص را تکثیر می‌کنند و عناوین آن ها را به صورت الفبایی نظم می‌دهند. گاهی نمایه عنوان ادواری ها، موضوعات تحت پوشش، و نمایه نویسندگان نیز به صورت ضمیمه ارائه می شود. در بولتن ها، تهیه چنین نمایه هایی به شکلی وسیع عمومیت دارد.

۲-۱-۶-۲-۵- بولتن اطلاعات کتاب شناختی

بولتن های اطلاعات کتاب‌شناختی به صورت منظم- اغلب ماهانه- ‌منتشر می شوند و اطلاعات کتاب شناختی منابعی که پس از آخرین شماره بولتن به واحد اطلاع رسانی رسیده اند را ارائه می‌کنند. بولتن ها، گاه توصیفی اند (فقط ارجاعات کتاب‌شناختی منابع و احتمالاً توضیح عنوان یا چکیده ای موجز از آن ها را شامل می‌شوند)، یا تحلیلی اند (با چکیده ای کامل همراه اند). بیشتر بولتن های اطلاعات کتاب‌شناختی با چکیده همراه اند. این بولتن ها را «بولتن های چکیده ای[۱۲]» می‌نامند. در واقع، برای شناساندن منبع وکمک به بهره گیر در انتخاب منابع مورد نیاز از میان حجم عظیمی منابع موجود، ارائه چکیده ضروری است. منابع و مراجع ارائه شده در این آگاهی نامه ها با نظم خاصی (نظام های طبقه بندی، طبقه بندی موضوعی، یا نمایه رده ای) سازماندهی می‌شوند.

هدف اصلی از انتشار بولتن های کتاب‌شناختی، اعلام انتشارات جدید به بهره گیران است. برای تسهیل کاوش های جامع، منابع اطلاعاتی این بولتن ها هر شش ماه، هر سال یا هر چند سال یک بار از نو سازماندهی می‌شوند. در حقیقت، تولید بولتن های چکیده ای، از جمله فعالیت های عمده اشاعه ای در برخی واحدهای اطلاع رسانی است.

با کمک رایانه، می توان توضیحات منابع را روی ابزارهای مغناطیسی ذخیره کرد، بولتن های دوره ای منتشر کرد و پایگاه های اطلاعاتی را روزآمد نمود. فهرست های کتاب‌شناختی و ‌نمایه‌ها نیز با رایانه تهیه می شود. سپس، با فرایند کوچک سازی در عکاسی و انتقال بر روی دستگاه افست با عکس برداری ترکیبی، هر بخش را تکثیر می‌کنند.

۲-۱-۶-۲-۶- ‌نمایه‌ها

فهرستی از اصطلاحات هستند که به صورت حرف به حرف یا سایر موارد (مثل کلمه ای، مفهومی، نظم خاص، شماره و غیره) الفبایی شده اند و ‌به این وسیله منابع را شرح می‌دهند. برای تسهیل بازیابی، هر اصطلاح با شماره ارجاع یا شماره بازیابی منبع مورد نظر همراه است. ‌بنابرین‏، هر منبع به تعداد کلید واژه های انتصابی به آن، در نمایه مورد استناد قرار می‌گیرد. هر نمایه به تنهایی یک کشف اللغات است که مجموعه ای از اصطلاحات که به عنوان کلید واژه عمل می‌کنند (و کانون علایق بهره گیران را نمایان می‌سازند) را با مجموعه ای از منابع پیوند می‌دهد. نویسنده (نمایه نویسنده)، مفاهیم (نمایه موضوعی)، عناوین (نمایه عنوان)، مکان ها (نمایه جغرافیایی)، منابع (نمایه مؤسسات)، استنادات (نمایه استنادی) یا نمایه های شماره پروانه ثبت اختراعات، شماره های گزارشات، تاریخ، فرمول های شیمی و شماره منابع (نمایه پیوسته ای که یک منبع را به سایر منابع در مجموعه های مشابه، مدارک پیشین در موضوعات مشابه یا در منابع همسان پیوند می‌دهد) می‌توانند از جمله این کلید واژه ها یا مداخل[۱۳] باشند.

‌نمایه‌ها- که معمولاً به آگاهی نامه های چکیده ای ضمیمه هستند- گاهی به صورت مجزا نیز منتشر می‌شوند. در این صورت، مشکل آن است که بهره گیر بلافاصله نمی تواند به چکیده منابع گزینشی خود دست یابد.

۲-۱-۶-۲-۷- خدمات کاوش گذشته نگر[۱۴]

در خدمات کاوش گذشته نگر، منابع اطلاعاتی مرتبط با درخواست ویژه بهره گیران- در بیشتر موارد یک درخواست- فراهم می شود. برخلاف خدمات مشروحه فوق، این خدمت برای همگامی بهره گیر با اطلاعات جدید ارائه نمی شود بلکه برای یافتن راه حل یا اطلاعاتی برای رفع مشکلی خاص ارائه می‌گردد. کاوش های گذشته نگر بسیار متنوع اند و ‌بر اساس موضوع، از پاسخ گویی به یک سؤال ساده تا فهرستی از همه کاوش های پیشین درباره یک موضوع را شامل می‌شوند.

۲-۱-۶-۲-۸- خدمات مرجع[۱۵]

در خدمات مرجع، تعریف صحیح درخواست ها، به ویژه فراگیری شیوه استفاده از اطلاعات به بهره گیر آموزش داده می شود و ممکن است بر انتخاب منبع اطلاعاتی تأثیرگذار باشد. متصدی اطلاع رسانی می‌تواند برای یافتن منابع اطلاعاتی، بهره گیر را به فهرست ها، برگه دان ها، فایل ها، منابع مرجع ردیف دوم، یا پایگاه های اطلاعاتی ارجاع داده یا در صورت ضرورت، شیوه کاوش و یافتن اطلاعات را به وی آموزش دهد.

با ابزارهای آماده موجود در مراکز اطلاع رسانی مثل برگه دان یا مجموعه ای از منابع ردیف دوم یا از طریق ابزارهای بیرونی که بعضی از آن ها به یکباره نمی توانند به کار گرفته شوند، خدمات کاوش قابل ارائه است. این مسئله به ویژه در پایگاه های اطلاعاتی رایانه ای که به صورت پیوسته در دسترس نیستند نیز صادق است. در این حالت، درخواست های اطلاعاتی بر روی پرسشنامه های ویژه ای تبدیل می شود. سپس، برای پردازش، به زبان رایانه تبدیل و پاسخ دریافت می شود. در خدمات کاوش درون خطی- با توسعه های فراوانی که اخیراًً صورت گرفته است- واحد اطلاع رسانی به پایانه ای دسترسی دارد که به یک پایگاه اطلاعاتی یا یک شبکه متصل است. برای ارائه خدمات آگاهی رسانی جاری هم زمان با روزآمد شدن پایگاه اطلاعاتی، کاوش درون خطی بسیار مناسب است. رایانه، فهرستی از بازیابی منابع یا ارجاع آن ها به منابع ردیف دوم را ارائه می‌کند.

۲-۱-۶-۲-۹- خدمات پاسخ گویی به سؤالات

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...