مقاله های علمی- دانشگاهی – ۲-۳-۴ دو مفهوم متفاوت از پاسخگویی – پایان نامه های کارشناسی ارشد |
 |
بنابرین می توان نتیجه گرفت تعاریف یا انواع متفاوت پاسخگویی به اندازه زیادی وابسته به ساختار و یا بستر اداری است. اندیشمندان بر این عقیده اند که انواع متفاوت پاسخگویی در بسترهای اداری متفاوتی به کار گرفته می‌شوند و هیچ راه حل جهان شمولی برای سازماندهی نظام های پاسخگویی وجود ندارد (نرگسیان، ۱۳۹۰).
ارکیلا[۶۵] (۲۰۰۷) یک طبقه بندی از پاسخگویی ارائه کرده وی در این طبق بندی بر اهمیت ساختار و بستر اداری، به منظور قابلیت کاربرد نظام های متفاوت پاسخگویی در این ساختار تأکید می‌کند.
جدول ۲-۶ انواع متفاوت پاسخگویی
انواع پاسخگویی
ویژگی ها
سازوکارهای پاسخگویی
بستر (ساختار)
پاسخگویی سیاسی
دموکراتیک، بیرونی
انتخابات دموکراتیک، سلسله مراتب پاسخگویی
دولت دموکراتیک
پاسخگویی بوروکراتیک
سلسله مراتبی، قانونی
قواهد، رویه هاو تنظیمات، نظارت و سرپرستی
بوروکراسی
پاسخگویی شخصی
درونی، هنجاری، اخلاقی
فرهنگ، ارزش‌ها، اخلاقیات
جمعی و گروهی
پاسخگویی حرفه ای
پیچیده، با نظرات فنی و تخصصی متفاوت، دقیق و باریک بین
بررسی و موشکافی تخصصی، بررسی دقیق، نقش افراد حرفه ای
سازمان های حرفه ای و تخصصی
عملکرد
ستاده یا مشتری مداری
رقابت، خودتنظیمی
بازار
گفتمان مشترک
تعاملی، گفتمان محور، آشکار، عمومی
مباحثه و گفتگوی عموی، گفتمان، شفافیت، دستیابی به اطلاعات
حوزه عمومی
۲-۳-۴ دو مفهوم متفاوت از پاسخگویی
احمدی (۱۳۹۲) دومفهوم متفاوت از پاسخگویی ارائه کرده :
- پاسخگویی به عنوان استاندارد کیفی
در این مفهوم پاسخگویی به عنوان مفهومی هنجاری و مجموعه ای از استانداردها برای رفتار فعالان بخش عمومی یا وضعیت مطلوب وزارتخانه ها استفاده می شود. در این استفاده ها از مفهوم پاسخگویی به پاسخگویی یا پاسخگو ماندن به عنوان استانداردهای کیفی یا ویژگی اثباتی سازمان‌ها یا مقام ها یا عملکرد یک فعال در بخش عمومی دیده می شود این مفهوم بسیار نزدیک به واکنش گری و مفهوم مسئولیت پذیری یا تمایل برای عمل کردن به نحوی شفاف، منصفانه و عادلانه است. پاسخگویی در این قالب مفهومی فعال است اما به طور اساسی مورد اعتراض قرارگرفته چون هیچ درک مشترکی درباره استانداردهای رفتار پاسخگو وجود ندارد و این استانداردها بسته به نقشی که ایفا می‌کنند با رفتار نهادی، دوران و منظر سیاسی متفاوت هستند.
۲- پاسخگویی به عنوان سازوکاری اجتماعی
در این مفهوم به پاسخگویی به عنوان رابطه یا سازوکار خاصی نگاه می شود که شامل تعهدی برای توصیف و تبیین رفتار می شود. این کار یک رابطه بین عملگریا یک محکمه یا پاسخ خواه یا صاحب حساب اشاره دارد. این مفهوم شامل ارائه اطلاعات درباره عملکرد، امکان گفتگو، طرح پرسش به وسیله پاسخ خواه و ارائه پاسخ از سوی عملگر و به تدریج قضاوت پاسخ خواه درباره عملگر می شود. این مفهوم در واقع پاسخگویی انفعالی نامیده می شود چرا که عملگرها بابت رفتار خود درگذشته در برابر پاسخ خواه پاسخگو هستند، عملگر می‌تواند فرد یا خدمت‌گذاری اجتماعی، مدنی یا یک نهاد بخش عمومی یا دستگاهی دولتی باشد.
۲-۳- ۵ انواع پاسخگویی
عده ای از دانشمندان برای شناخت دقیقتر مفهوم پاسخگویی هر کدام به نوعی پاسخگویی را تقسیم بندی کرده‌اند که در زیر به دو مورد از آن ها اشاره می شود:
بونز (۲۰۰۷) در تقسیم بندی دیگری پاسخگویی را به پنج نوع تقسیم کرده‌است شامل:
-
- پاسخگویی سازمانی (پاسخ خواهان: ناظران و مدیران ارشد): اولین و مهمترین نوع پاسخگویی برای مدیران دولتی، پاسخگویی سازمانی است. نظارت کنندگان و مقامات مافوق در این نوع از پاسخگویی هم شامل سیاست گزاران و هم شامل مدیران ارشد سازمان ها و نمایندگان مردم می شود. این نوع پاسخگویی بر اساس سلسله مراتب فرماندهی و مجازی رسمی و مشخص سازمانی و رویه های عملیاتی استاندارد صورت می‌گیرد.
-
- پاسخگویی سیاسی (پاسخ خواهان: نمایندگان منتخب): برای مدیران دولتی، پاسخگویی به نمایندگان منتخب مردم و دیگر واحدهای سیاسی، یکی از واقعیت های مهم و غیر قابل انکار محسوب می شود. در نظام های پارلمان تاریستی این نوع از پاسخگویی به صورت غیر مستقیم و از طریق وزیر اعمال می شود. اما در نظام های دموکراتیک مبتنی بر ریاست جمهوری مدیران سازمان ها به وزراء و وزراء نیز به صورت مستقیم به نمایندگان مردم پاسخگو می‌باشند.
-
- پاسخگویی قانونی (پاسخ خواهان: قضات): مدیران سازمان ها و حتی وزراء ممکن است توسط دادگاه ها برای ارائه توضیحات درباره عملکردشان فرخوانده شوند. البته این عملکرد هم شامل عملکرد فردی و هم عملکرد سازمانی آن ها می‌باشد. این دادگاه ها می‌توانند دادگاه های حقوقی باشند، و یا ممکن است شامل دادگاه های ویژه مثل دادگاه های مدیریتی باشند.
-
- پاسخگویی مدیریتی یا اداری (پاسخ خواهان: حسابرسان، بازرسان و کنترل کنندگان): این نوع پاسخگویی شامل پاسخگویی مدیریتی و مال است که در دهه های گذشته به وجود آمده است. در این نوع ویژه از پاسخگویی مدیران دستگاه های دولتی به حسابرسان، بازرسان و کنترل کنندگان توضیحات لازم درباره نوع و شیوه هزینه کرد منابع مالی و نیز نحوه به کارگیری از قدرت عمومی تفویض شده به ان ها پاسخ می‌دهند.
- پاسخگویی حرفه ای (پاسخ خواهان: متخصصان): برخی از مدیران دولتی در بخش های تخصصی و حرفه ای چون بخش های پزشکی، آموزشی و فرهنگی، صنعتی و نظامی و دیگر بخش ها فعالیت می‌کنند. در این گونه پاسخگویی، استانداردهای ویژه ای برای مدیریت در بخش های مختلف توسط حرفه ای ها و متخصصان تعیین می شود، که بر اساس آن مدیران به مراجع حرفه ای و تخصصی پاسخگو خواهند بود.
پراچیاپورت به نقل از رفیع زاده و منوریان (۱۳۸۸) تقسیم بندی دیگری را ارائه کرده‌است به شرح زیر:
-
- پاسخگویی مستقیم: گزارش فرد درباره چگونگی انجام وظایف خود.
-
- پاسخگویی غیرمستقیم یا ضمنی: توضیح برای اعمالی که مرئوسان یک فرد انجام
می‌دهند.
- پاسخگویی غیرمستقیم یا ضمنی: توضیح برای اعمالی که مرئوسان یک فرد انجام
-
- پاسخگویی مدیریت: گزارشی درباره وظایف مدیر.
-
- پاسخگویی دولتی: گزارشی درباره حاصل اجرای یک برنامه.
-
- پاسخگویی فرایند: گزارشی درباره چگونگی انجام یک کار.
-
- پاسخگویی روبه بالا: گزارش برای مقامات بالا از لحاظ سلسله مراتبی که به طور غیر مستقیم به کسانی که نماینده جامعه هستند، می‌رسد.
فرم در حال بارگذاری ...
|
[پنجشنبه 1401-10-01] [ 10:27:00 ق.ظ ]
|
