• 1. موضوع رضایت و عدم اجبار در قوانین بین‌المللی:

خوشبختانه موضوع رضایت و اهلیت زن در انعقاد ازدواج امری است که جایگاه خود را در میان قوانین مدنی کشورما و تمام کشورهای اسلامی از جمله مصر و المغرب باز نموده است. دراینجا به نمونه هایی از این مواد ذیلاً اشاره می‌گردد.

۱-۶-۱- افغانستان

قانون مدنی افغانستان مصوب سال ۱۳۵۵ ‌در مورد اهلیت و شایستگی زن در عقد ازدواج مواداتی را به شرح زیر تصویب ‌کرده‌است:

ماده ۷۰ قانون مدنی: «اهلیت ازدواج وقتی کامل می‌گردد که ذکور سن (۱۸) و اناث شانزده سالگی را تکمیل کرده باشند».

ماده ۸۰ قانون مدنی: «هرگاه عاقله رشیده بدون موافقه ولی ازدواج نماید عقد نکاح نافذ و لازم می‌باشد».

آن گونه که در این دو ماده ملاحظه می شود زن شانزده ساله از اهلیت کامل در امر ازدواج بر خوردار است و حتی اگر عاقله و رشیده باشد بر بنیاد ماده هشتاد قانون مدنی می‌تواند بدون موافقه و اذن ولی با هر کسی که بخواهد ازدواج کند و نکاح او نافذ و لازم می‌باشد.

ماده ۷۷ قانون مدنی: برای صحت عقد نکاح و نفاذ آن شرایط آتی لازم است: ۱ – انجام ایجاب و قبول صحیح توسط عاقدین یا اولیاء یا وکلای شان. ۲ – حضور دو نفر شاهد با اهلیت. ۳ – عدم موجودیت حرمت دائمی و یا موقت بین ناکح و منکوحه.

قانون مدنی ماده ۵۰۲ اهلیت عاقدین را شرط صحت عقد دانسته و ماده ۵۰۵ “شرط صحت عقد” را “عبارت از رضایت عاقدین بدون اکراه ‌و اجبار” می‌داند. ماده ۵۵۱ نیز می‌گوید: “اکراه عبارت است از مجبور گردانیدن شخص، بدون حق، به اجرای عملی که به آن رضایت ندارد خواه اکراه مادی یا معنوی باشد.” و قانون ازدواج سال ۱۳۵۰ ماده اول، رضایت را جزو شروط عقد ازدواج برشمرده شده است.

۱-۶-۲- مغرب

در قانون «المدونه الأسره» کشور مغرب ماده ۱۹ چنین حکم شده که دختر و پسر عاقل هرگاه به سن ۱۹ سالگی برسند از اهلیت کامل در امر ازدواج برخوردارند که این خود نشان دهنده‌ نقشی است که قوانین کشورهای اسلامی به زنان قایل اند.

همین قانون در ماده ۲۴ خود چنین بیان می‌دارد: «ولایت حق زن است که آن را دختر رشیده طبق خواست و مصلحت خود انجام می‌دهد». و در ماده ۲۵ آمده است که: «دختر رشیده خود باید عقد نکاح خود را منعقد کند و یا این امر را به دیگری مانند پدر یا یکی از اقارب خود تفویض کند».

۱-۶-۳- مصر

در ماده ۲ قانون احوال شخصیه کشور مصر که در سال ۲۰۰۰ میلادی توشیح شده ‌در مورد اهلیت ازدواج چنین مشعر است: « اهلیت دعوا در مسایل احوال شخصی ‌در مورد ولایت بر نفس برای کسی است که سن ۱۵ سالگی را بر اساس تقویم میلادی کامل کرده باشد و از تمام قوای عقلی خود برخوردار باشد».

۱-۷- اعلامیه ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی حقوق بشر

عدم تبعیض و رضایت در امر ازدواج در بسیاری از قراردادهای بین‌المللی حقوق بشر مورد تأکید قرار گرفته است و حتا با توجه به اهمیت حیاتی عنصر رضایت در عقد ازدواج، در تاریخ ۷ نوامبر ۱۹۶۲ سازمان ملل کنوانسیون ۱۰ ماده ای را تحت عنوان “کنوانسیون رضایت به ازدواج، حداقل سن ازدواج و ثبت ازدواج” تدوین و در سال ۱۹۶۴ نافذ ساخته است. در ذیل برخی از مفاد این قراردادها مرور می‌گردد.

۱-۷-۱- اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، ماده ۱۶

الف. هر زن و یا مرد بالغ حق دارد بدون هیچگونه محدودیت از نظر نژاد، ملیت، تابعیت یا مذهب با همدیگر زناشوئی کنند و تشکیل خانواده دهند. در تمام مدت زناشوئی و هنگام انحلال آن، زن و شوهر در کلیه امور مربوط به ازدواج دارای حقوق مساوی می‌باشند.

ب. ازدواج باید با رضایت کامل و آزادانه زن و مرد واقع شود.

۱-۷-۲- کنوانسیون حقوق طفل، ماده ۳۴ (حمایت در برابر سوء استفاده جنسی)

حکومت های عضو پیمان، خود را موظف می دانند که کودک را در مقابل هر گونه استثمار جنسی و سوء استفاده جنسی حمایت کنند. حکومت ها برای این منظور دست به اقداماتی در سطح داخل و خارج از کشور می‌زنند تا:

الف) کودکان به روابط جنسی غیر قانونی و یا اجباری کشانده نشوند.

۱-۷-۳- کنوانسیون رفع کلیۀ اشکال تبعیض علیه زنان

ماده پانزدهم:

۱- ‌دولت‌های‌ عضو تساوی (حقوق) زنان با مردان را در برابر قانون خواهند پذیرفت.

۲- ‌دولت‌های‌ عضو امور مدنی، اختیارات قانونی که برای مردان وجود دارد و فرصت‌های عملی این اختیارات را به طور یکسان برای زنان خواهند پذیرفت، بویژه آن ها به زنان حقوق مساوی با مردان را در انعقاد قراردادها و اداره اموال در تمام مراحل دادرسی در دادگاه ها و محاکم به طور یکسان اعطاء خواهند نمود.

ماده شانزدهم:

۱- ‌دولت‌های‌ عضو، اقدامات لازم و مقتضی را در جهت حذف تبعیض علیه زنان در تمام مواردی که مربوط به ازدواج و روابط خانوادگی است، بعمل خواهند آورد و بویژه امور زیر را بر مبنای برابری حقوق مردان و زنان تضمین خواهند نمود: الف- داشتن حق یکسان برای (انعقاد) ازدواج؛ ب- داشتن حق آزادانه و یکسان برای انتخاب همسر و (انعقاد) ازدواج بر پایه رضایت آزاد و کامل دو طرف؛ ج- داشتن حقوق و مسئولیت‌های یکسان در دوران ازدواج و هنگام انحلال آن (جدایی)

۱-۸- علل و عوامل ازدواج های ناخواسته

وجود شرایط سخت فردی، خانوادگی و اجتماعی موجب می شود تا برخی دختران ناخواسته تن به ازدواج دهند، حتی گاه ازدواج های ناخواسته با فردی انجام می شود که موقعیت مناسبی برای ازدواج ندارد، به طور نمونه دارای فاصله سنی زیاد است، دارای سابقه ازدواج است، در شرایط فعلی دارای زن و فرزند است، یا آنکه در حال متارکه همسرش می‌باشد و این شرایط از سوی دختر پذیرفته شده نیست اما، شرایط خاصی فرد را به انتخاب نادرست، ناخواسته، تحمیلی و ناخوشایند می کشد، به گونه ای که موجب ایجاد عقده های روانی، نارضایتی زناشوئی و سرافکندگی اجتماعی و بروز اختلالات رفتاری در حوزه خانواده و اجتماع می شود. علل این انتخاب های ناخواسته را در سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی به اجمال بررسی می‌کنیم.

۱-۸-۱- علل فردی

۱-۸-۱-۱- ترس از فقدان خواستگار در آینده

برای بسیاری از دختران فرصت، شانس و احتمال انتخاب شدن، بعد از سپری شدن زمان مناسب ازدواج، در هاله ای از ابهام است و آن ها را به انتخاب گزینه هایی مجبور می‌سازد که چندان رضایتی نیز به ازدواج با آن فرد ندارند.

۱-۸-۱-۲- ترس از عملکرد نادرست خواستگار

گاه برخی از خواستگارانی که اصرار زیادی به ازدواج با فرد خاصی دارند، در هنگام مواجه شدن با پاسخ منفی دختر، او را تهدید به انجام اعمال خطرناک، هتک حرمت و نیز انجام اقداماتی علیه حیثیت و آبروی دختر می کند، در برخی موارد چنین تهدیدات و اقداماتی منجر به پذیرش ازدواج از سوی دختر می شود، در حالی که هیچ تمایل و علاقه قلبی به وی ندارد.

‌در مورد این دسته از اقلیتهای دینی می توان گفت، طبق قانون اساسی علاوه بر دید کلی مبنی بر تساوی و عدم تبعیض، در زمینه حفظ موجودیت و هویت و بقای آن ها نیز توجه شده است. تبلور این امر در جهات زیر مشهود است:

الف- آزادی انجام مراسم دینی

در اصل ۱۳ قانون اساسی به آزادی انجام مراسم مذهبی تصریح شده و عملاً نیز پیروان این سه دین با داشتن کلیساها و کنیسه های متعدد و آتشکده ها به انفراد و اجتماع مراسم و آیین مذهبی خود را بپامی دارند. گاه مراسم مذهبی آن ها از سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز پخش می شود.^[۲۱]

ب- اجری مقررات مذهبی خویش در احوال شخصیه

طبق اصل ۱۳ قانون اساسی ‌در مورد پیروان این سه دین رسمی، در خصوص احوال شخصیه یعنی ازدواج، طلاق، ارث و وصیت مقررات مربوط به مذاهب خودشان عمل می شود و حتی اگر دعوا ‌و مسئله ایی در دادگاه های ایران مطرح باشد، قاضی دادگاه طبق قواعد مسلم مذهبی آن ها موضوع را فیصله می‌دهد.

علاوه بر اصل ۱۳ قانون اساسی، ماده واحده قانون رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه مصوب سال ۱۳۱۲ که مفاد آن در رأی‌ وحدت رویه شماره ۳۷ مورخ ۱۹/۹/۱۳۶۳ هیئت عمومی دیوان عالی کشور مورد حکم قرار گرفته و در مصوبه سوم تیرماه ۱۳۷۲ مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز تحت عنوان قانونی رسیدگی به دعاوی مطروحه راجع به احوال شخصیه و تعلیمات دینی ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی مجدداً تصویب شده نیز این منظور را تأمین می‌کند. علاوه بر آن، در مواردی اگر امری وفق مذاهب مذبور جرم نباشد، مقررات جزیی قانون مجازات ‌در مورد آن ها اجرا نمی­ شود(فهیمی، ۱۳۸۱، ص۲۱۴). مثلاً با اینکه طبق مواد ۱۶۵ و ۱۷۴ قانون مجازات اسلامی خوردن شراب جرم و مستوجب هشتاد تازیانه است، طبق تبصره ماده۱۷۴ غیر مسلمان فقط در صورت تظاهر مجازات می شود وگرنه مجازاتی ندارد.

۲-۲-۲- قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه در محاکم

طبق ماده واحده قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه در محاکم، مصوب ۱۰/۵/۱۳۱۲، دادگاه های ایرانی دعاوی مربوط به احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه را باید طبق قواعد و سنن مسلّم مذهبی شخص طرف دعوا رسیدگی نمایند و حق ندارند طبق قانون ماهوی رسمی(قانون شیعه)به آن رسیدگی کنند.در این ماده مقرر شده است:

قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه در محاکم مصوب ۱۰/۵/۱۳۱۲

ماده واحده : نسبت به احوال شخصیه و حقوق ارثیه و وصیت ایرانیان غیرشیعه که مذهب آنان به رسمیت شناخته شده محاکم باید قواعد و عادات مسلمه متداوله در مذهب آنان را جز در مواردی که مقررات قانون راجع به انتظامات عمومی باشد به طریق ذیل رعایت نمایند.

۱- در مسائل مربوط به نکاح و طلاق و قواعد مسلمه متداوله در مذهبی که شوهر پیرو آن است.

۲- در مسائل مربوط به ارث و وصیت عادات و قواعد مسلمه متداوله در مذهب متوفی.

1. در مسائل مربوط به فرزند خواندگی عادات و قواعد مسلمه متداوله در مذهبی که پدرخوانده یا مادرخوانده پیرو آن است.^[۲۲]

۲-۲-۳- وصیت در قانون مدنی

به شخص وصیت کننده “موصی” می‌گویند. موصی نمی تواند نسبت به کل اموال خود به هر طریقی که مایل است وصیت کند. مثلا به بعضی از وراث خود کمتر و به بعضی دیگر بیشتر ببخشد یا یک یا چند تن از وراث خود را از ارث محروم کند. اگر چنین وصیت نامه ای تنظیم شود، وصیت متوفی تنها نسبت به یک سوم اموالش نافذ است و در صورت مخالفت سایر ورثه با مفاد وصیت نامه، آثار حقوقی بر دو سوم باقی مانده مترتب نیست. چنین قاعده ای بر موصی بلاوارث نیز حاکم است مگر آنکه موضوع وصیت امور خیریه باشد که در این صورت شخص بلاوارث می‌تواند وصیت کند که کل اموالش صرف امور خیریه شود(کاتوزیان،۱۳۸۵، ص۵۰۹).

۲-۲-۳-۱- وصی

وصیت کننده به طور قطع یقین باید اهلیت ‌و مجاز به تصرف در اموال خودباشد. موصی می‌تواند درهر صورت از وصیت خود برگردد. ووصیت دومی بر وصیت اول خود ‌صادر نماید در این صورت وصیت دوم مورد پذیرش وبه اجراء در می‌آید.پس اگر وصی یک یا چندورثه را از ارث محروم کند وصیت غیرنافذ می‌باشد. برطبق ماده ۸۳۶ قانون مدنی هرگاه فرد دست به خودکشی بزند یا اعمالی که باعث جراحت وازبین رفتن خودشود ‌و بعد از آن وصیت نماید اگه ازبین برود وصیت باطل می‌گردد ودرصورتی که زنده بماند وصیت موصی نافذ می‌باشد(قانون مدنی ماده ۸۳۷ ، ۸۳۶).

۲-۲-۳-۲- موصی به

ابتداء باید مالیت ‌و منفعت عقلائی داشته باشد.قابلیت نقل وانتقال و در ملکیت موصی بوده و همچنین نباید متعلق به شخص ثالث باشد.

همچنین اموالی که موصی از آن وصیت می‌کند باید دارای خصوصیاتی باشد تا وصیت نسبت به آن صحیح اعمال شود.وصیت کردن بر مال نامشروع باطل می‌باشد و وجهه قانونی ندارد.موصی به حتما باید ملک طلق وصیت کننده باشد،وموصی نمی تواند وصیت بر مال دیگری کند حتی اگر از خود مالک اجازه داشته باشد.این وصیت باطل است.ودیگراینکه وصیت کردن بر چیزی که بعدا موجود می شود صحیح است.

به عبارتی وصیت کردن برحمل که به تبع موجود می شود صحیح است. مثلاوصیت کردن بر فرزندی که در شکم مادر وجود دارد به شرط زنده به دنیا آمدن صحیح می‌باشد. موصی فقط تا میزان یک سوم ترکه می‌تواند وصیت کند وبیش از یک سوم آن باید با اجازه ورثه باشد،که اگر وارثی بیش از یک سوم را تنفیذکند. فقط نسبت به سهم او نافذ می‌باشد،واگر مالی معینی را تقویم نمود وقیمت آن بیش از یک سوم باشد مازاد آن متعلق به ورثه می‌باشد لازم به ذکر است میزان ثلث به اعتبار دارایی وصیت کننده در هنگام فوت موصی مورد نظرمی باشد نه به اعتبار دارایی در هنگام وصیت(کاتوزیان، ۱۳۸۲، ص۱۰۸).

اگرموصی دراثروقوع جرمی مرده باشد ضرروزیان ناشی ازجرم جزء حقوق ورثه است ودرزمره اموال ‌در نمی آید.درحالی که بنظر می‌رسد که دیه جزء ترکه است ودرتعیین دارایی به حساب می‌آید،مطالبات غیرقابل وصول رانیز نباید درشمارترکه آورد.مگر اینکه مدیون وارث باشدوطلب ازحصه اوقابل وصول بنظر برسد.یا مانند بیمه عمردرصورتی که ذینفع معین داشته باشد.جزء ترکه نمی آیدهرچندکه وارثان باشند،ولی تعیین میزان ثلث بایددارایی خالص متوفی پس ازکسردیون وهزینه کفن ودفن وواجبات مالی درنظرگرفته می شود.لزومی ندارد فرد انتخاب شده از حد بالا باشد، ولی فردی که دردید عرف معیب است نبایدبرگزیده شود.

حق انتخاب موصی به ممکن است به شخص ثالث یا وصی داده شود. درصورتی هم که دادن مال کلی به موصی له درزمره تعهدهای موصی له دیگرباشدانتخاب فردبا متعهداست وبه ورثه ارتباطی ندارد.

ارزش پایدار برای ذینفعان

گروه خودروسازی سایپا با هدف ایجاد تاثیرات مثبت اقتصادی, اجتماعی و زیست محیطی فعالیت های زنجیره ارزش خود را به صورت اثربخش مدیریت می‌کند تا از آن طریق ارزش پایدار برای ذینفعان خود ایجاد نماید. در همین خصوص توجه به موارد زیر ضروری است:

• • ایجاد ارزش پایدار در زنجیره صنعت خودرو

• • ایجاد و توسعه فرصت برای مشتریان

• • ایجاد منافع پایدار برای سهام‌داران

• ایجاد منافع پایدار برای کارکنان

هزینه رقابتی

گروه خودروسازی سایپا به دنبال رهبری هزینه در بازار رقابتی خوردو می‌باشد. برای این منظور افزایش کارایی و اثربخشی فعالیت‌های اصلی مد نظر بوده است. این هدف از طریق اقدامات زیر محقق می‌گردد:

• • مدیریت بهای تمام شده

• • صرفه جویی در مقیاس

• استفاده از روش‌های نوین تامین منابع مالی

برند برتر ایرانی

گروه خودروسازی سایپا از طریق ایجاد یک نام تجاری با هویت ویژه و‌ خلق ارزش خاص برای مشتریان داخلی که به سادگی توسط رقبا قابل تقلید نیست، برند خود را در بازار داخلی ارتقا داده است و جهت شناخته شدن به عنوان برند برتر ایرانی موضوعات زیر را مورد توجه قرارداده است:

• • طراحی محصول منطبق با نیاز مشتریان

• • ارائه خدمات متمایز به مشتریان

• توجه به مسئولیت های اجتماعی و زیست محیطی

ریسک کمینه در سرمایه‌گذاری‌ها

تاثیراتی که موجب بروز عدم قطعیت در چگونگی و زمان دستیابی به اهداف می شود از طریق برنامه ریزی منسجم و مدیریت ریسک کاهش یافته، تا از این طریق ریسک سرمایه گذاری در گروه خودروسازی سایپا به حداقل برسد. موارد قابل توجه در این خصوص به شرح زیر می‌باشد:

• • افزایش بازده منابع در اختیار گروه

• • تقویت ارزش سهام گروه سایپا

• متنوع‌سازی کسب‌وکار و افزایش ارزش پرتفوی گروه

گروه خودرو سازی سایپا چشم انداز خود را تبدیل شدن به یک خودرو ساز بین‌المللی از طریق ورود به بازار منطقه و برخی دیگر از کشورهای خارج از منطقه تعریف نموده است. عناصر این چشم انداز به شرح زیر تعریف شده اند که به عنوان راهنمایی در تدوین برنامه های استراتژیک مورد استفاده قرار می گیرند:

• • مالکیت برند اختصاصی

• • ایفا نمودن نقش بازیگر اصلی در بازار ایران

• • برخورداری از شبکه فروش و خدمات پس از فروش

• • مدیریت محصول و پلتفرم

• • توان رقابتی در کیفیت و قیمت

• حضور فعال در بازارهای داخلی و بین‌المللی

‌بنابرین‏ جهت رسیدن ‌به این چشم انداز ها و اهداف باید از زنجیره تأمین و سیسیتم اطلاعاتی و مدیریت دانش در سطح عالی برخوردار باشد ‌بنابرین‏ پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سیستم اطلاعاتی بر زنجیره تأمین با میانجی گری مدیریت دانش انجام می‌گردد ( پایگاه رسمی گروه خودروسازی سایپا)

۱-۴)اهداف پژوهش

ـ بررسی تأثیر سیستم­های اطلاعاتی بر زنجیره تأمین با میانجی­گری مدیریت دانش در شرکت سایپا.

ـ بررسی تأثیر سیستم­های اطلاعاتی بر زنجیره تأمین در شرکت سایپا.

ـ بررسی تأثیر سیستم­های اطلاعاتی بر مدیریت دانش در شرکت سایپا

-بررسی تأثیر مدیریت دانش بر زنجیره تأمین در شرکت سایپا.

۱-۵) فرضیه های پژوهش

۱- سیستم­های اطلاعاتی بر زنجیره تأمین با میانجی­گری مدیریت دانش در شرکت سایپا تأثیر مثبت معنادار دارد.

۲- سیستم­های اطلاعاتی بر زنجیره تأمین در شرکت سایپا تأثیر مثبت معنادار دارد.

۳- سیستم­های اطلاعاتی بر مدیریت دانش در شرکت سایپا تأثیر مثبت معنادار دارد.

۴- مدیریت دانش بر زنجیره تأمین در شرکت سایپا تأثیر معنادار مثبت دارد.

۱-۶) روش تحقیق

این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است و کاربردی می‌باشد.در این پژوهش به بررسی تأثیر بین سیستم­های اطلاعاتی با میانجی­گری مدیریت دانش بر روی زنجیره تأمین پرداخته می شود. برای این پژوهش چهار فرضیه تدوین شده است که پس از توزیع و جمع‌ آوری پرسشنامه‌ها و آزمون فرضیه های مورد نظر میزان همبستگی و ارتباط متغیر ها مشخص می شود.

۱-۷) روش گردآوری اطلاعات

در پژوهش حاضر، از سه روش ذیل برای گردآوری اطلاعات استفاده خواهد شد.

۱- مطالعه اسنادی و کتابخانه‌ای:

در این راستا، ابتدا بررسی جامعی در اسناد و منابع کتابخانه‌ای نظیر کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها، گزارش طرح‌ها ووژه‌ها، ژورنال‌ها و مجلات علمی و پژوهشی صورت خواهد گرفت.

۲- جستجو از طریق منابع الکترونیکی

برای کسب اطلاعات جدید و گسترده، یافته های پژوهشی، مقالات علمی در این زمینه و همچنین ارتباطات با محققین مربوطه در سایر کشورها از منابع الکترونیکی (اینترنت) استفاده می­گردد.

۳- داده های سازمانی

در تحقیق حاضر از داده های به دست آمده از ‌پاسخ‌گویی‌ به پرسشنامه های سیستم­های اطلاعاتی، زنجیره تأمین و مدیریت دانش . برای جمع‌ آوری داده ها از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی استفاده شده است.

۱-۸) ابزار گردآوری اطلاعات

جهت گردآوری اطلاعات از سه پرسشنامه استفاده شده است.

1. پرسشنامه سیستم­های اطلاعاتی (مقیمی و رمضان،۱۳۹۰)

این پرسشنامه دارای ۳۰ گویه و شامل چهار بعد برنامه ریزی و بودجه بندی، گزارش­دهی عملکرد/مالی، کنترل هزینه و کنترل یکپارچه و ‌بر اساس طیف پنج گزینه ای لیکرت ‌می‌باشد.

1. پرسشنامه زنجیره تأمین (ابراهیمی،۱۳۸۶)

این پرسشنامه دارای ۲۰ گویه و شامل چهار بعد زیر ساخت­های سازمانی، تکنولوژی اطلاعات،سیستم پشتیبانی تصمیم ­گیری، روابط بین سازمانی و ‌بر اساس طیف پنج گزینه ای لیکرت ‌می‌باشد.

1. پرسشنامه مدیریت دانش (بردبار،۱۳۹۱)

این پرسشنامه دارای ۲۲ گویه دارد و شامل پنج بعد کسب دانش، ثبت دانش، انتقال دانش، خلق دانش و کاربرد دانش و ‌بر اساس طیف پنج گزینه ای لیکرت ‌می‌باشد.

۱-۹) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

به منظور تجزیه و تحلیل داده ها در تحقیق حاضر، از آمار در دو سطح توصیفی و استنباطی، همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر و معادلات ساختاری استفاده می‌گردد. تحلیل عاملی تأییدی در واقع یک آزمون نظریه است که در ان پژوهشگر تحلیل خود را با یک فرضیه قبلی آغاز می‌کند. این مدل که مبتنی بر یک شالوده تجربی و نظری قوی است، مشخص می‌کند که کدام متغیرها با کدام عامل ها و کدام عامل ها با یکدیگر همبسته می شود(هومن،۱۳۸۰).

از آزمون همبستگی پیرسون هم، قبل از بررسی روابط علی بین متغیرها جهت بررسی همبستگی و رابطه بین متغیرهای دو به دو مدل مفهومی استفاده می کنید تا مشخص شود آیا متغیرهای با هم رابطه دارند که پس از آن به رابطه علت و معلولی آن ها پرداخته شود و برای جامعه ای که مشخص و محدود باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1. 1. مؤلفه‌های اقتصادی: مؤلفه‌های اقتصادی: ثروت گرایی – سودگرایی – افزایش درآمد – توزیع ثروت – اهل کار و عمل بودن – فرصت‌جویی – انرژی و پشت‌کار- تلاش و کوشش – پیشرفت گرایی – رشد گرایی – پیش‌قدم بودن – تحمل ابهام – نتیجه‌گیری.

   

1. 1. مؤلفه‌های اجتماعی: قدرت‌طلبی – همکاری – انعطاف‌پذیری – سازگاری با دیگران – رهبری و پویایی – توانایی نفوذ بر دیگران – پاسخ به پیشنهاد‌ها و انتقادات – بلوغ و تعادل.

1. 1. مؤلفه‌های عاطفی: عشق – وقف – خوش‌بینی – صداقت – آرزومندی – مرکز کنترل درونی – پافشاری – اعتمادبه‌نفس –عزم و اراده –خودمحوری – آرمان‌گرایی – همدلی – توفیق طلبی – جرئت ورزی – خودمختاری – تحمل شکست.

1. 1. مؤلفه‌های عقلانی: بصیرت – توجه به جزئیات – آینده‌نگری – استعداد – هوش هیجانی – ابداع – قدرت تخیل – -دوراندیشی – دقت و کمال‌جویی – کنترل سرنوشت – استقلال‌طلبی – هدف‌گرایی – عمل‌گرایی – قاطعیت – ابتکار و نوآوری – دانش – توانایی تصمیم‌گیری – مدیریت زمان – نظم جویی – حل مسئله – واقع‌گرایی – کنجکاوی – تفکر واگرا – انگیزش – عکس‌العمل مثبت نسبت به مشکلات و موانع.

1. مؤلفه‌های سازمانی: نیاز به موفقیت – تعهد و مسئولیت‌پذیری – کارآمد بودن – مخاطره پذیری- سیاست – تعرض و تهاجمی بودن – دانش فنی – مهارت طلب – تازگی.

لذا مسئله این است با توجه به سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و تغییرات جدید کتب اجتماعی مقطع ابتدایی و همچنین با توجه به ضرورت آموزش کارآفرینی در مقطع ابتدایی میزان توجه به مؤلفه‌ های کارآفرینی به چه میزان است ؟آیا در محتوای کتب اجتماعی مقطع ابتدایی پایه سوم تا ششم (کتاب‌های جدید تألیف)، به مقوله کارآفرینی توجه شده است و همچنین آیا محتوای این کتب به صورت فعال ارائه شده است یا خیر؟

۱-۳ اهمیت و ضرورت پژوهش

در سال‌های اخیر کشور ما متأسفانه گرفتار تحریم‌ها و کمبودها و سوء مدیریت‌هایی است که منجر به کمبود تولید، وضعیت بد بیکاری، کاهش قدرت سرمایه‌گذاری‌های دولتی، تکیه بیش‌ازحد به درآمدهای نفتی موجب نارضایتی‌های مردم و مشکلات فرهنگی و اجتماعی ناشی از بیکاری و بی‌انگیزگی جوانان شده است؛ و یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های مسئولان کشور بیکاری جوانان می‌باشد در صورتی که بخواهیم بحث کارآفرینی را در کشور جدی بگیریم باید نظام آموزشی ما به سویی هدایت شود که افرادی که فارغ تحصیل می‌شوند ویژگی کارآفرینانه داشته باشند.(خدمتی، توسل،۱۳۷۹)

از این رو، ضرورت توجه و تربیت دانش‌آموزان و آموزش کارآفرینی به آنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به همین دلیل باید فعالیت‌های آموزشی برای تربیت دانش‌آموزان در دستور کار بسیاری از مراکز آموزشی در ایران قرار بگیرد، زیرا لازمه توسعه کارآفرینی، آموزش آن است همچنین با توجه به تأکید دولت در برنامه پنجم توسعه کشور مبنی بر توانمندسازی و خروج سالانه ۱۰ درصد از افراد دارای قابلیت بازتوانی از چرخه حمایت، باید آموزش کارآفرینی و اشتغال به افراد محروم و فقیر جامعه، برای اجرای عدالت و کاهش فقر موردتوجه روزافزون دولتمردان قرار گیرد (اسعدی،۱۳۹۱).

در این سال‌ها مسئولان و برنامه ریزان نظام آموزش کشور با ایجاد طرح سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش سعی در تحولی عظیم در نظام آموزشی کشور برای دستیابی به اهداف والای انقلاب و پرورش فرزندان این مرزوبوم در جهت پیشرفت همه‌جانبه در همه عرصه‌ها ‌داشته‌اند؛ که در سه سال گذشته شاهد تغییر نظام پنج پایه ابتدایی به شش پایه و تغییرات در محتوای کتب ابتدایی و سایر مقاطع و تأکید بر روش‌های فعال و نوین تدریس جهت دست‌یابی ‌به این اهداف می‌باشد که از جمله اهداف کلان سند تحول بنیادین:۱- گسترش و تأمین همه‌جانبه عدالت آموزشی و تربیتی ۲-برقراری نظام اثربخش و کارآمد مدیریت منابع انسانی بر اساس نظام معیار اسلامی ۳-افزایش مشارکت و اثربخشی همگانی به‌ویژه خانواده در تعالی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی ۴-بهسازی و تحول در نظام برنامه‌ریزی آموزشی و درسی، مالی و اداری و زیرساخت‌های کالبدی ۵- ارتقای اثربخشی و افزایش کارایی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی می‌باشد (“سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش”،۱۳۹۰)

با توجه با اهداف بالا به‌ خصوص مدیریت منابع انسانی و ارتقای اثربخشی و کارایی و تحول در نظام برنامه‌ریزی آموزشی و درسی ضرورت دارد که کتب دوره به ابتدایی به طور دقیق مورد تحلیل قرار بگیرند و در این پژوهش با توجه به مشکلات گفته شده در بالا و اهمیت کارآفرینی و با توجه ‌به این که بیشتر افراد برای دستیابی به یک شغل مناسب به تحصیل علم می‌پردازند، ضرورت این امر مهم بیشتر نمایان می‌گردد و با در نظر گرفتن نقش مهم آموزش‌وپرورش در جامعه‌پذیری و تربیت اقتصادی دانش‌آموزان و روند کارآفرین شدن دانش‌آموزان و آگاهی از میزان برخورداری کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی که از مهم‌ترین کتب این مقطع و نقش اساسی این درس در آشنا نمودن دانش‌آموزان با انواع، نقش‌ها و جامعه‌پذیر کردن دانش‌آموزان دارد آموزش کارآفرینی و مهارت‌های کارآفرینی امری ضروری است و شناخت قوت‌ها و ضعف‌های این کتب ازنظر آموزش کارآفرینی می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های آتی نظام آموزش‌وپرورش برای تغییر بهتر کتب مفید باشد و در خصوص تحلیل محتوای کتب درسی مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی در زمینه مهارت‌های کارآفرینی، با توجه به تغییرات محتوایی کتب مطالعات اجتماعی در سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ و اضافه شدن پایه ششم ‌به این مقطع هنوز در خصوص این کتاب‌ها پژوهشی صورت نگرفته است از این رو ضرورت پژوهش در زمینه تحلیل محتوای این کتب روشن می‌شود؛ که آیا با توجه به تغییرات محتوایی کتب مطالعات اجتماعی و اهداف کلان سند تحول بنیادین تا چه اندازه به مؤلفه‌های کارآفرینی توجه شده است؟ و همچنین با بهره گرفتن از روش ویلیام رومی مشخص می‌شود که آیا این کتاب‌ها به روش فعالی ارائه شده‌اند یا نه؟

۱-۴ اهداف پژوهش

۱-۴-۱ هدف کلی پژوهش

با توجه به موضوع پژوهش “تحلیل محتوای کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی در زمینه کارآفرینی و با روش ویلیام رومی ” اهداف کلی به شرح ذیل می‌باشد:

1. 1. تعیین میزان توجه به مؤلفه‌ها و ابعاد کارآفرینانه در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی

1. تعیین فعال بودن یا غیرفعال بودن نحوه ارائه مطالب در کتاب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی با بهره گرفتن از روش ویلیام رومی

و در این راستا اهداف جزئی زیر مدنظر قرار گرفته‌اند:

1. 1. تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های اقتصادی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی

1. 1. تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های اجتماعی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی

1. 1. تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های عاطفی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی

1. 1. تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های عقلانی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی

1. 1. تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های سازمانی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی

1. تعیین فعال یا غیرفعال بودن متن، تصاویر و فعالیت‌ها در کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی

۱-۵ سوا لات پژوهش

لافونتین و گارنر (۱۹۹۶) یک بررسی مقایسه ای با درمان راه حل محورکه ۱۳۵ دانش آموز را دیدند، بیان کردند. دانش آموزان آزمایشی به صورت معناداری در ۳ مقیاس از ۸ مقیاس بیشتر از کنترل ها، بهبود یافتند. ۸۱% گروه آزمایشی به اهدافشان رسیدند. به طور خلاصه ۱۳ بررسی مقایسه ای حاکی از نتایج زیر هستند، ۸ بررسی (ایکس^[۹۱]، گاستاناس، لافونتین، استیس، استودارت^[۹۲]، سوتمن^[۹۳]، تری آنتافیلو^[۹۴]، میلر) سودمندی شیوه های درمانی راه حل محوردر مقابل درمان های مقایسه ای را نشان می‌دهند. لافونتین در مشاوران خستگی کمتر را اثبات کرد. بیباخ^[۹۵](۱۹۹۶) ۲۹ بیمار سرپایی سلامت روانی را پیگیری کرد. ۸۰% بعد از میانگین ۵ جلسه با متوسط ۳۳ دقیقه در هر جلسه، به اهدافشان نائل شدند. تطبیق اهداف عینی و شناسایی تغییر پیش از درمان، با پیامدهای خوب، ارتباط معنادار داشتند (به نقل از پرسلی و مک کورمیک، ۲۰۰۷).

در تحقیقی فرضیه های کلیدی و شیوه های اصلی مربوط به درمان کوتاه مدت راه حل محورمعرفی شد. مشاور و مراجع برای توضیح بهترین روش ها برای ایجاد نقاط قوت و منابع موجود به منظور حرکت به سوی آینده ای که مراجع ترجیح می‌دهد، با یکدیگر همکاری می‌کنند. مزایای این شیوه ی درمانی برای کودکان، نوجوانان، مراقبین و معلمان آن ها شرح داده شد (لسم^[۹۶]،۲۰۰۲).

یافته های یک بررسی ‌در مورد خانواده درمانی کوتاه مدت راه حل محوردر یک محیط، بهداشت روانی کودکان را مورد بحث قرار می‌دهد. نتایج میزان موفقیت ۹/۶۴ درصدی برای میانگین ۵/۵ جلسه درمان با میانگین ۹/۳ ماه را نشان می‌دهد (پی لی ^[۹۷]، ۱۹۹۷؛ به نقل از بخشی پور جویباری، ۱۳۸۸).

برخی از بررسی های پیگیری، برگرفته از مرکز خانواده درمانی کوتاه مدت در میلواکی ایالات متحده بود. دی شازر (۱۹۸۵)، یک بررسی تلفنی را شش ماه بعد از ترخیص انجام داد. ۲۳ مورد (۸۲ درصد) از ۴۸ مورد بهبود یافته بودند. ۲۵ مورد، مشکلات دیگری داشتند. میانگین درمان ها ۵ جلسه بود. پیگیری تلفنی دی شازر و همکارانش (۱۹۸۶)، با موفقیت ۲۵ درصد از ۱۶۰۰ موردی را که در یک دوره ی ۵ ساله با آن ها ملاقات می شد، ردیابی کردند.

۴۳ درصد از آن ها بهبود را گزارش دادند که به طور میانگین، هر کدام شش جلسه درمانی داشتند (دی شازر، ۱۹۹۱)، بررسی ۲۹ مورد دیگر را اعلام کرد. ۲۳ مورد (۸۰ درصد) اعلام کردند که یا مشکل اصلی شان برطرف شده یا پیشرفت چشمگیری در راستای برطرف شدن آن داشتند. میزان موفقیت بعد از ۱۸ ماه، ۸۲ درصد بود. ۶۷ درصد سایر بهبودها را نیز گزارش دادند. میانگین ۶/۴ جلسه برای درمان الزامی بود. کسانی که برای پیش از چهار جلسه حضور داشتند، با احتمال بیشتری به اهدافشان می رسیدند (پرسلی و مک کورمیک، ۲۰۰۷).

درمان کوتاه مدت راه حل محوربه عنوان مدلی برای خانواده های کنار آمده با خودکشی پیشنهاد می شود (دی کسترو گاترمن^[۹۸]، ۲۰۰۸). مدل درمان راه حل ‌محور برای نوجوانان مبتلا به اختلال بیش فعالی و کمبود توجه و خانواده آن ها مؤثر است. بخشی از روش درمان شامل ارزیابی کامل وحمایت خانواده برای کمک به دستیابی ‌به این تغییرات بود (دیلمن و فرانکلین^[۹۹]، ن۱۹۹۸)، گزارش می‌دهد همه ی کودکان دارای مشکلات رفتاری به میزان بهبود ۹/۶۴ دست یافتند. لازمه ی درمان به طور میانگین ۵/۵ جلسه بود.

فرانکلین و همکاران (۲۰۰۸)، اثر بخشی درمان کوتاه مدت راه حل محوررا در کودکانی مورد ارزیابی قرار دادند که مسائل رفتاری مرتبط با کلاس درس در یک محیط مدرسه ای داشتند. پنج تا هشت جلسه خدمات درمان کوتاه مدت راه حل ‌محور برای ۶۷ کودک فراهم شد که با نظر کادر آموزشی مدرسه نیاز به مساعدت برای حل مسائل رفتاری داشتند.

آموزش ضمن خدمت معلم و سه تا چهار جلسه مشاوره نیز ارائه شد. نمرات برونی سازی و درونی سازی به دست آمده از فرم های گزارش معلم و خود سنجی جوانان ‌در مورد فهرست رفتار کودکان به عنوان مقیاس های پیامد مورد استفاده قرار گرفت. پیامدها بااستفاده از یک طرح پیگیری پیش آزمون- پس آزمون در یک گروه مقایسه مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد اثرات و درصد بهبود نمرات محاسبه شدند. یافته ها حاکی از آن بود که درمان کوتاه مدت راه حل محوردر بهبود مسائل رفتاری برونی سازی و درونی سازی مؤثر بود.

سین نیو مام^[۱۰۰](۲۰۰۵؛ به نقل از بخشی پور جویباری، ۱۳۸۸)، در یک مطالعه، کارایی استفاده از درمان راه حل محوررا در دانش آموزان در معرض خطر مورد بررسی قرار داد. وی یک نمونه ۲۶ نفری از دانش آموزان سال های ابتدایی ‌و دبیرستان را در جلسه ۸ جلسه ی گروهی مورد مشاهده قرار داد و سپس به مقایسه نمرات پیش آزمون و پس آزمون و پیگیری پس از شش هفته پرداخت نتایج نشان داد که درمان راه حل محورنتایج موفقیت آمیزی داشته است.

فرانکلین، بیور، مور، سلیمنز و اسکاماردو^[۱۰۱](۲۰۰۱)، در یک بررسی دریافتند که پنج مورد از هفت مورد (۷۱ درصد) دانش آموزان با مشکلات رفتاری کلاس درس در هر گزارش معلم بهبود یافتند.

در پژوهشی دیگر، تفاوت های سنی و جنسیتی در مسائل رفتاری برونی سازی و درونی سازی در یک نمونه بزرگ کودکان چینی (N=4413) 6-15 ساله انجام شد. سیاهه رفتار کودک و فرم گزارش معلم، برای ارزیابی این مسائل مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که پسران در خصوص مسائل برونی سازی، امتیاز بیشتری توسط والدین و معلمان کسب کردند در حالی که دختران، درجه مشکلات بدنی بیشتری از پسران داشتند. والدین گزارش دادند مسائل برونی سازی با گذشت زمان کمتر می شد. اما اثر سن و مسائل درونی سازی مشاهده نشد و فقط افزایش جزئی مسائل بدنی به مرور زمان گزارش شد . کودکان بزرگتر، طبق گزارش معلمین، امتیازهای بیشتری از کودکان کوچکتر در خصوص مسائل اضطرابی و بدنی داشتند. در حالی که مسائل پرخاشگرانه، ارتباط درجه دو با سن داشتند و تا ۱۰ سالگی کاهش و بعد از آن افزایش یافت. والدین و معلمان به طور منظم تر مسائل برونی سازی پسران را گزارش می‌دادند (یانگ، لی، زانگ، تین و لی یو^[۱۰۲]، ۲۰۰۸)

ساندسترم^[۱۰۳](۱۹۹۳؛ به نقل از نظری، ۱۳۸۳) در یک مطالعه، کارایی رویکرد راه حل محوررا در درمان افسردگی دانشجویان مورد بررسی قرار داد.در این مطالعه یک تک جلسه درمان راه حل محورو یک تک جلسه روان درمانی بین فردی برای افسردگی^[۱۰۴] مورد مقایسه قرار گرفت. نمونه مورد نظر شامل ۴۰ نفر از دانشجویان روانشناسی دانشگاه میدوسسترون بودند که در تست افسردگی بک نمره های متوسط تا تقریباً افسرده داشتند. ۳۴% آزمودنی ها علامت های افسردگی اساسی^[۱۰۵] را داشتند.