خدمات در اداره خدمات کتابداری شامل: ثبت کتاب های فارسی و عربی و لاتین در دفتر اموالی؛ فهرست نویسی بنیادی کتب انگلیسی، فرانسه و سایر زبانها؛ فهرست نویسی بنیادی کتب فارسی و عربی؛ فهرست نویسی بنیادی CD, DVD, DVD-ROM و نوارهای کاست و ویدئو؛ فهرست نویسی بنیادی پایان نامه ها؛ ورود اطلاعات کاربرگه پایان‌نامه‌ها؛ ورود اطلاعات کاربرگه انگلیسی، فرانسه و عربی و فارسی؛ تولید و نصب لیبل شماره راهنمای کتاب؛ تولید و نصب بارکد کتاب؛ آماده سازی منابع شامل تفکیک، نوشتن سیاهه تحویلی و بسته بندی؛ مهمور نمودن کتاب های ثبت‌شده با مهر سازمان؛ ورود اطلاعات پایانه سفارش و فراهم آوری مواد؛ جستجو و تعیین جا در سامانه سفارش و فراهم‌آوری مواد؛ ورود شماره ثبت در سامانه سفارش و فراهم آوری مواد؛ ثبت مواد سمعی و بصری در دفاتر اموالی؛ فهرست نویسی منابع سمعی و بصری؛ ورود اطلاعات کاربرگه مواد سمعی و بصری؛ بازبینی فهرست نویسی؛ استخراج اطلاعات کتاب‌شناختی از اینترنت به همراه دانلود اصل منبع با رعایت عدم تکرار می‌باشد.

خدمات در معاونت موزه ها شامل: تهیه شناسنامه فرش و منسوجات (به همراه فرم مرمتی) کم کار، متوسط و پرکار؛ تهیه شناسنامه تابلوهای نقاشی و خوشنویسی (کم کار معاصری، متوسط پوستری، پرکار تکراری)؛ تهیه شناسنامه تابلوهای نقاشی بسیار نفیس، معرق، منبت و خاتم؛ تهیه شناسنامه ظروف (بلور، بارفتن، چینی، کریستال، سلادن، فلزی)؛ تهیه شناسنامه علوم و فنون (نجوم، ساعت و ابزارهای علمی)؛ تهیه شناسنامه قرآن و مرقعات؛ تهیه شناسنامه کتیبه های سنگی، فلزات کتیبه دار، سفال، مدال، سلاح، کاشی، اشیای مردم شناسی، علوم طبیعی و ادعیه؛ حروف چینی و صفحه‌آرایی و قراردادن تصویر در شناسنامه های اشیاء؛ نمونه خوانی ومقابله شناسنامه ها؛ ثبت اطلاعات شناسنامه ها در دفتر ثبت اشیاء هر شی؛ ورود اطلاعات کتاب های تخصصی موزه در سیستم؛ ورود اطلاعات فهرست سکه ها می‌باشد.

خدمات در بخش اسناد و مطبوعات شامل: اسکن عکس رنگی و سیاهه و سفید و اسکن نگاتیو اسلاید؛ تصویر‌برداری از اسناد، برید ه جراید، مجلات، روزنامه ها؛ ورود اطلاعات اسناد فارسی توصیفگرها و تاریخ شفاهی و عکس؛ ثبت اسناد و عکس ها و منابع دیداری و شنیداری در دفتر اموالی؛ ورود اطلاعات تاریخ شفاهی، عکس، اسناد و منابع دیداری و شنیداری؛ اصلاح عناوین اطلاعات وارد شده در پایگاه سیمرغ؛ صفحه شماری اسناد، درج شماره صفحه بر روی اسناد با شماره اموالی و زدن مهر و چیدن؛ ورود اطلاعات نشریات ادواری لاتین، فارسی و عربی و اصلاح اطلاعات عنوان و مرتبط با آن در پایگاه نشریات ادواری و عطف نویسی کامل نشریات ادواری به صورت دستی؛ اصلاح کارت موجودی با کاردکس؛ برگه آرایی کارت موجودی و کاردکس؛ چسباندن شناسنامه نشریات، مهر زدن نشریات، صفحه آرایی روزنامه ها و هفته نامه ها، چیدن نشریات در قفسه پیش آرشیو؛ نمایه سازی فهرست نشریات موجود در صفحه نمایه، نمایه سازی مصاحبه ها، نمایه سازی هر کاربرگه اسناد مکتوب می‌باشد.

خدمات در بخش مخطوطات شامل: ورود اطلاعات فهرست برگه کتاب‌های چاپ سنگی؛ تهیه شناسنامه علمی نسخ‌خطی؛ فهرست نویسی پیشرفته منابع فارسی چاپ سنگی؛ فهرست نویسی نسخه های خطی؛ نمونه خوانی نسخ خطی و مقابله نسخ خطی؛ مستند سازی مشاهیر نسخ خطی؛ حروف چینی و صفحه آرایی نسخ خطی؛ ویراستاری محتوایی، ادبی و علمی نسخ خطی؛ تهیه لیبل منابع چاپ سنگی؛ ورود اطلاعات و آماده سازی کتب چاپ سنگی؛ فهرست برگه نویسی کتب چاپ سنگی غیر فارسی و کتب ناشناخته چاپ سنگی؛ دیجیتال سازی جزوات قرآنی و تصویر برداری قرآن های خطی نفیس؛ تبدیل میکروفیلم به فایل دیجیتالی می‌باشد.

خدمات در بخش کتابخانه دیجیتال شامل: ورود اطلاعات در نرم افزار کتابخانه دیجیتال سازمان؛ تایپ فهرست مندرجات کتب چاپی کتابخانه دیجیتال سازمان؛ اسکن طرح جلد کتب چاپی کتابخانه دیجیتال؛ اصلاح فایل های دیجیتالی سازمان می‌باشد.

• • • شرکت یکتا سفیران توس: این شرکت طی قرارداد منعقد شده با سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی موظف شده است تا بخشی از فعالیت‌های کتابخانه را از سال ۱۳۹۱ تا هم اکنون طی شرح خدمات زیر برای سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس انجام دهد: تایپ با فرمت WORD کتب فارسی چاپی؛ تایپ با فرمت WORD کتب عربی؛ تایپ فهرست مندرجات ۳۰ هزار کتاب چاپی

  

• شرکت عالم آرای شرق: این شرکت طی قرارداد منعقد شده با سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی موظف شده است تا ماهانه ۴۵ هزار صفحه تایپ شده فهرست مندرجات کتب مخزن چاپی را تهیه و نیز تکثیر و فتوکپی از کتب مختلف سازمان را از سال ۱۳۹۲ برای سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی انجام دهد.

۲-۲۲ پیشینه های پژوهش در ایران

بربند و ذبیحی (۱۳۷۷) طی تحقیقی با عنوان «مسائل برون سپاری در شرکت توزیع برق مشهد» پس از ارائه دیدگاه و چشم انداز مناسب از شرکت های توزیع به تبیین شرایط خصوصی و برون سپاری فعالیت ها پرداخته و طی نه مرحله با شناخت و تدوین طرح جامع برون سپاری و با ارائه تجزیه و تحلیل مناسب، راهکارهای عملی برای اجرای این طرح و حل مشکلات تدوین گردیده است.

اشرف زاده (۱۳۸۲) در تحقیقی با عنوان «مدلی فراگیر برای برون سپاری خدمات» به بررسی مشخصه‌ های مختلف خدمات با توجه به جدیدترین مطالب منتشر شده پرداخته و سپس یک مدل استراتژیک جهت برون سپاری خدمات ارائه ‌کرده‌است. یافته های وی نشان می‌دهد که این مدل که بر مشخصه‌ های خدمت تأکید دارد به گونه ای طراحی شده که در ضمن سادگی نگاهی فراگیر به موضوع داشته و برای راهنمایی مدیران مفید واقع می‌گردد. در این تحقیق، پس از ارائه مدل و توضیح ‌در مورد ارتباط متغیر ها با یکدیگر نحوه پیاده سازی مدل در یک سازمان و همچنین نتایج حاصل از تحقیق به اختصار بیان شده است.

توکلی(۱۳۸۴) در تحقیقی با عنوان «برون سپاری در نگه داری و تعمیرات» مزایای برون سپاری در نگه داری و تعمیرات ارائه شده و با نگاهی به یکی از متدهای کلی، مدلی برای برون سپاری فعالیت های نگهداری و تعمیرات ارائه داد. در این مدل با توجه به پارامترهای یک فعالیت در خصوص برون سپاری آن تصمیم گیری می شود. پارامترهای مورد‌نظر برای تصمیم گیری عبارتند از: ایجاد مزایای رقابتی و استراتژیک یا غیر استراتژیک بودن فعالیت.

حسن زاده و زندیان، (۱۳۸۴) در مقاله ای با عنوان «تحلیلی مدیریتی بر برون سپاری خدمات کتابداری و اطلاع‌رسانی» فواید، بایدها و نباید های پیش از عقد قرارداد برون سپاری را مورد بررسی قرار دادند و در ادامه مقاله، به بررسی مسائل خرد و کلان مربوط به برون سپاری در کتابخانه‌های ایران پرداختند.

درصد فراوانی تجمعی

درصد فراوانی

فراوانی

رده سنی

۰/۳۶

۰/۳۶

۵۴

۳۰-۲۰

۷/۷۰

۷/۳۴

۵۲

۴۰-۳۱

۳/۹۱

۷/۲۰

۳۱

۵۰-۴۱

۰/۱۰۰

۷/۸

۱۳

۵۱ به بالا

۰/۱۰۰

۱۵۰

کل

منبع: یافته ­های تحقیق

جدول ۴-۴: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری کارکنان بر مبنای سن

درصد فراوانی تجمعی

درصد فراوانی

فراوانی

رده سنی

۲/۲۰

۲/۲۰

۲۱

۳۰-۲۰

۹/۷۷

۷/۵۷

۶۰

۴۰-۳۱

۱/۹۸

۲/۲۰

۲۱

۵۰-۴۱

۰/۱۰۰

۹/۱

۲

۵۱ به بالا

۰/۱۰۰

۱۰۴

کل

منبع:یافته ­های پژوهش

طبقه بندی سنی از ۲۰ سال شروع شده و به ۶۰ سال ختم می­ شود. نمودارهای ستونی ۴-۳ و ۴-۴ نیز نشان دهنده این مطالب ‌می‌باشد.

نمودار ۴-۳: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری خدمت­گیرندگان بر مبنای سن

منبع: یافته ­های تحقیق

نمودار ۴-۴: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری کارمندان بر مبنای سن

منبع: یافته ­های پژوهش

۴-۲-۳ سطح تحصیلات افراد حاضر در نمونه آماری

میزان تحصیلات افراد حاضر در نمونه آماری در ۵ گروه و در قالب مقیاس ترتیبی طبقه ­بندی شده است. اطلاعات کامل در جدول۴-۵ و۴-۶ ارائه شده است.

جدول ۴-۵: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری خدمت­گیرندگان بر مبنای سطح تحصیلات

سطح تحصیلات

فراوانی

درصد فراوانی

درصد تجمعی

زیردیپلم ودیپلم

۷۱

۳/۴۷

۳/۴۷

فوق دیپلم

۳۲

۳/۲۱

۷/۶۸

لیسانس

۴۴

۳/۲۹

۰/۹۸

فوق لیسانس و بالاتر

۳

۰/۲

۰/۱۰۰

کل

۱۵۰

۰/۱۰۰

منبع: یافته ­های تحقیق

جدول ۴-۶: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری کارمندان بر مبنای سطح تحصیلات

سطح تحصیلات

فراوانی

درصد فراوانی

درصد تجمعی

زیردیپلم ودیپلم

۷

۷/۶

۷/۶

فوق دیپلم

۱۸

۳/۱۷

۰/۲۴

لیسانس

۶۹

۳/۶۶

۴/۹۰

فوق لیسانس و بالاتر

۱۰

۶/۹

۰/۱۰۰

کل

۱۰۴

۰/۱۰۰

منبع: یافته ­های تحقیق

نمودار ستونی متغیر سطح تحصیلات در نمودارهای ۴-۵ و ۴-۶ ارائه شده است.

نمودار ۴-۵: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری خدمت­گیرندگان بر مبنای سطح تحصیلات

منبع: یافته ­های تحقیق

نمودار ۴-۶: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری کارمندان بر مبنای سطح تحصیلات

منبع: یافته ­های تحقیق

۴-۲-۴ نوع فعالیت گمرکی و نوع شغل افراد حاضر در نمونه آماری

اطلاعات مربوط به نوع فعالیت گمرکی خدمت­گیرندگان و نوع شغل کارمندان به شرح جداول و نمودارهای ۴-۷و ۴-۸ ‌می‌باشد.

جدول ۴-۷: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری خدمت گیرندگان بر مبنای نوع فعالیت گمرکی

درصد تجمعی

درصد فراوانی

فراوانی

نوع فعالیت

۳/۲۹

۳/۲۹

۴۴

حق العمل کار

۰/۴۰

۷/۱۰

۱۶

صاحب کالا

۰/۴۲

۰/۲

۳

مدیر عامل

۰/۱۰۰

۰/۵۸

۸۷

نماینده

۱۰۰

۱۵۰

کل

منبع: یافته ­های تحقیق

جدول ۴-۸: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری کارمندان بر مبنای نوع شغل

درصد تجمعی

درصد فراوانی

فراوانی

نوع شغل

۶/۳۵

۶/۳۵

۳۷

امور فنی وگمرکی

۱/۴۷

۵/۱۱

۱۲

امور مالی

۷/۸۳

۵/۳۶

۳۸

امور اداری

۰/۱۰۰

۳/۱۶

۱۷

سایر

۰/۱۰۰

۱۰۴

کل

منبع: یافته ­های تحقیق

نمودار ۴-۷: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری خدمت­گیرندگان بر مبنای نوع فعالیت گمرکی

منبع: یافته ­های تحقیق

نمودار ۴-۸: توزیع فراوانی افراد حاضر در نمونه آماری کارمندان بر مبنای نوع شغل

منبع: ­یافته ­های تحقیق

۴-۳ نتایج حاصل از تحلیل استنباطی داده ­های پژوهش

۴-۳-۱ آزمون نرمال بودن داده ­ها

جهت بررسی نرمال بودن داده ­های هر دو پرسشنامه خدمت­گیرندگان و کارمندان از آزمون کولموگروف- اسمیرونوف استفاده شده­است که نتایج حاصل به شرح جدول ۴-۹ ‌می‌باشد.

جدول ۴-۹: نتایج بررسی نرمال بودن داده ­ها با بهره گرفتن از آزمون کولموگروف- اسمیرونوف

پرسشنامه ­ها

تعداد نمونه

مقدار آماره کولموگروف- اسمیرونوف

نتیجه توزیع

پرسشنامه اول (منظر مشتریان)

۱۵۰

۹۶۱/۰

نرمال

پرسشنامه دوم (منظر فرایندهای داخلی)

۱۰۴

۵۶۶/۰

نرمال

پرسشنامه دوم (منظر رشد و یادگیری)

۱۰۴

۶۸۲/۰

نرمال

منبع: یافته ­های تحقیق

با توجه به اینکه مقدار آماره کولموگروف- اسمیرونوف در هر دو پرسشنامه خدمت­گیرندگان و کارمندان از ۵/۰ بزرگتر است، ‌می‌توان نتیجه گرفت که داده ­های هردو پرسشنامه دارای توزیع نرمال هست و برای آزمون فرضیه تحقیق می توان از آزمون T استفاده کرد. همچنین داده ­های منظر مالی از مدارک و مستندات سازمان استخراج شده و به صورت کمی موجود ‌می‌باشد.

۴-۳-۲ تشکیل کارت امتیازی متوازن گمرکات استان آذربایجان شرقی

پس از تبیین اهداف عملیاتی و شاخص­ های مرتبط با هریک از دیدگاه ­ها، معین کردن هدف­گذاری­های مربوط و مقادیر واقعی آن ها در سال ۱۳۹۱، کارت امتیازی متوازن گمرکات استان آذربایجان شرقی مطابق جدول ۴-۱۰تشکیل گردید.

مناظر BSC
اهداف عملیاتی
شاخص­ های مرتبط با اهداف
هدف گذاری

سال ۱۳۹۱

مقادیر واقعی

سال ۱۳۹۱

درصد تحقق شاخص ­ها

آموزان همبستگی و رابطه معناداری وجود دارد.

1. 1. بین میزان تحصیلات و مطالعه والدین، و مطالعه غیر درسی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.

   

1. 1. بین امکانات و وضعیت کتابخانه و کتابخوانی در مدارس و مطالعه غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.

1. 1. تشویق دانش آموزان رابطه معناداری با افزایش مطالعه غیر درسی آن ها دارد.

1. 1. مطالعه غیر درسی رابطه معناداری با علایق و توانایی‌های فردی دارد.

1. 1. بین رسانه های ارتباط جمعی و مطالعه غیر درسی رابطه معناداری وجود دارد.

1. مطالعه والدین و تشویق مربیان بیش از سایر عوامل بر میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان موثراند.

طبق تحقیقی که توسط سازمان ملی جوانان(۱۳۸۸) در بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران صورت گرفت، میزان مطالعه ۴۶ درصد از جوانان روزانه ۴ تا ۳۰ دقیقه و میزان مطالعه ۳۰ درصد از جوانان روزانه کمتر از ۴ دقیقه گزارش شد. همچنین برآورد شده است که حدود ۱۳ درصد از جوانان ۳۰ دقیقه تا یک ساعت، ۷ درصد ۱ تا ۲ ساعت، و تنها ۴ درصد بیش از دو ساعت از روز را به مطالعه اختصاص دادند.همچنین اهل قلم ۳/۵۳ درصد از مطالعات جوانان را سطحی، ۸/۸ درصد هیجانی، ۹/۷ درصد با تفکر حل مسئله، ۷ درصد کاربردی و یا همراه با تحلیل معنایی، ۳/۵ درصد بی هدف، ۴درصد با تفکر نقادانه و خلاقانه و تنها ۸/۱ درصد با پردازش عمیق اعلام شده است. همچنین این گروه فرهنگ سازی، کاهش و تعدیل قیمت کتاب، تشویق والدین، رفع مشکلات کاری جوانان، افزایش علاقه، ایجاد اطمینان در جوانان، برنامه ریزی های مناسب و سالم برای مطالعه، فراهم ساختن شرایط شغلی و توسعه رسانه ها، ایجاد مکان ها و محیط های مناسب و سالم برای مطالعه، فراهم ساختن شرایط شغلی و توسعه کتابخانه ها را از مهمترین عوامل تسهیل کننده توسعه فرهنگ مطالعه در میان جوانان برشمردند. معاون مطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان با اشاره به تاثیر ۴ شاخص نظام آموزش عالی، اشتغال ذهنی به مسکن، تبلیغات صدا و سیما و تشویق والدین بر گرایش جوانان و رضایت مندی آنان از مطالعه اظهار داشت: این پژوهش نظرات ۱۲۰ نفر از ناشران نمایشگاه را نیز مورد بررسی قرار داده است که از دیدگاه این جمعیت نمونه، گرانی کتاب، نهادینه شدن فرهنگ کتابخوانی، تبلیغات کم و غلط، مشکلات مالی، سرگرمی های دیگر، فرهنگ خانوادگی و تحصیلات پایین والدین، از موانع توسعه فرهنگ مطالعه در میان جوانان به شمار می رود.

همچنین دکتر «رسول جعفریان» (۱۳۹۱)، رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی معتقد است در محاسبه سرانه مطالعه و بررسی افزایش یا کاهش آن باید به کیفیت مطالعه توجه داشته باشیم و کمیت را معیار قرار ندهیم. جعفریان سرانه مطالعه هر کشور را وابسته به پیشرفت آن کشور می‌داند و بررسی کیفیت مطالعه را امری حائز اهمیت در بررسی سرانه مطالعه می‌داند به عقیده جعفریان:اگر در کشور تعداد رمان خوان ها بالا می رود و به نسبت آن سرانه مطالعه افزایش پیدا می‌کند، درست نیست. باید این آمارها را کنار بگذاریم و به کیفیت توجه کنیم. به واسطه کمیت کارمان پسش نمی رود. کشور ما قابلیت پیشرفت را دارد.

همچنین سادات فاطمی^[۱۵۰](۱۳۹۱) میانگین مدت زمان مطالعه در ایران را ۷۹ دقیقه خواند و گفت: این مدت زمان شامل مطالعه کتاب، اینترنت، مجلات و نشریات، روزنامه، قرآن و ادعیه است. درحالی که میانگین مدت زمان مطالعه به تنهایی در کشور ۵/۱۸ دقیقه است.

پیشینه پژوهش های انجام شده در خارج از کشور:

پیرامون نقش انگیزه در یادگیری و برانگیختن دانش آموزان به مطالعه، درویل^[۱۵۱]در کتاب “کاربرد روان شناسی در تدریس” می نویسد:

اگر بخواهیم دانش آموزان از توانایی هایی که دارند بهره ای بگیرند، باید تمایل به یادگیری را در آن ها برانگیزیم برای انجام این عمل دو راه موجود است.

1. 1. برانگیختن علاقه مستقیم آن ها به یادگیری موضوع.

1. برانگیختن انگیزه غیر مستقیم آنان نسبت به موضوع.

به طور مستقیم به موضوعی علاقه مند شدن یعنی آموختن موضوعی به خاطر آن موضوع و به طور غیر مستقیم به موضوعی علاقه مند شدن یعنی آموختن موضوعی نه به خاطر آن موضوع، بلکه برای رسیدن به هدفی دیگر. موثرترین انگیزه یادگیری از علاقه مستقیم سرچشمه می‌گیرد (درویل،۱۳۷۰،ترجمه ایرج وصالی،صص۲۵و۲۶).

تانگ و کارداش(۱۹۸۸)، در پژوهش خود گروهی از دانش آموزان دبیرستانی را که از نظر فنون مطالعه در یک برنامه آموزشی فشرده مهارت‌های مطالعه شرکت دادند. پس از خاتمه برنامه، آزمودنی‌ها دوباره مورد آزمون قرار گرفتند. سپس از آن ها و والدین شان ‌در مورد نتایج برنامه سوال شد. این پژوهش نشان دادکه در مهارت های مطالعه و نگرش های دانش آموزان بهودی حاصل شده بود و هم آزمودنی‌ها و هم والدینشان از برنامه آموزشی احساس علاقه و رضایت می‌کردند(متولی،۱۳۷۶).

در ‌پژوهشی دیگر دی ولدر، و همکارانش(۱۹۸۹) به منظور ارائه راهبردهای مطالعه در دانشجویان، در آغاز سال تحصیلی، اقدام به برگزاری سمینار نمودند، سمینار با سوال های دانشجویان در زمینه روش های مطالعه آغاز شد و سپس راهبردهای مطالعه ارائه شد، پس از آن دانشجویان می توانستند راهبردهای بهتری را برای خواندن و مطالعه ارائه دهند و در مقایسه با دانشجویان غیر شرکت کننده نمرات بالاتری کسب کنند(کامکار،۱۳۷۶).

اشنگ^[۱۵۲]، دان^[۱۵۳]و واترسون^[۱۵۴](۱۹۹۰)، در طی چهار هفته به گروهی از دانش آموزان که افت تحصیلی داشتند، آموزش دادند تا از راهبردهای مطالعه مختلفی استفاده کنند. در پایان آموزش نتایج به دست آمده نشان داده‌اند که این راهبردها به بهتر شدن نمره امتحانی، کاهش میزان مردودی و افزایش علاقه و انگیزه در یادگیرندگان منجر شده است. با توجه به پژوهش های انجام شده درباره شیوه ها و مهارت های مطالعه می توان اذعان داشت که بین فنون مطالعه، انگیزه و پیشرفت تحصیلی ارتباط مستقیم و معنی داری وجود دارد. به دین صورت که دانش آموزان قوی و موفق در مقایسه با دانش آموزان ضعیف و ناموفق از شیوه مطالعه بهتری استفاده می‌کنند و برای بهبود وضع مطالعه و یادگیری خود تلاش بیشتری کرده و فعال تر هستند و همچنین علاقه بیشتری به یادگیری دارند(رئیسی،۱۳۸۱).

کولودژیسکا(۱۹۹۶) در تحقیقی با عنوان “کتابخانه در نظام آموزش و پرورش به عنوان کیفیت” به بررسی ساختار آموزش و پرورش لهستان پرداخته است. وی معتقد است برای ایجاد دگرگونی در ساختار آموزش و پرورش باید تشکیلات آن را به نفع تحصیلات متوسطه دگرگون کرد. زیرا نوجوانانی که از آموزش و پرورش دبستانی نامناسبی برخوردار بوده اند وقتی به دانشگاه راه می‌یابند، عادت یادداشت برداری را از آن دوران با خود به دانشگاه می آورند و آن را تداوم می بخشند. نتایجی که از این تحقیق به دست آمده است عبارتند از:

1. 1. مدرسه ها توان خود را برای ایجاد انگیزه مطالعه از دست داده‌اند و وسایل ارتباط جمعی جانشین وسایل سنتی آموزش تلقی می‌شوند.

1. 1. مطالعه کتاب و متون عمیق و برتر میان دانش آموزان عاملی مثبت تلقی نمی شود.

1. دانش آموزان بیشتر به یادگیری از طریق فناوری های جدید تمایل دارند و کمتر به خواندن علاقه نشان می‌دهند(کولودژیسکا،۱۳۷۶،ترجمه ثریا قزل ایاق،تارخ انتشار به زبان اصلی ۱۹۹۶).

ویگفیلد و اکلس^[۱۵۵](۲۰۰۰) به برسی این مفروضه پداختند که “میزان رویارویی با مطالب نوشته شده یا مطالب خواندنی در میزان مطالعه اثر دارد”. آن ها با بهره گرفتن از روش تحقیق غیر مرسومی(استفاده از پرسشنامه ای حاوی اشیاء) با

در پژوهش دیگری نیز که به منظور بررسی رابطه­ دلبستگی و سبک­های هویت انجام شد، نتایج نشان داد که دلبستگی به والدین پیش ­بینی کننده­ سبک­های هویت ‌می‌باشد و به طور مثبت با سبک اطلاعاتی، سبک هنجاری و تعهد در ارتباط است و با سبک هویت گسیخته دارای ارتباط منفی معنادار ‌می‌باشد. از این رو، دلبستگی به والدین و روابط عاطفی با آنان با برخورداری از سبک­های هویتی انطباق یافته­تر در ارتباط بود (ایمتیاز و نکوی^[۱۸۰]، ۲۰۱۲ ).

علاوه بر این، پاره­ای از تحقیقات نیز به بررسی رابطه­ دلبستگی با وضعیت­های هویت پرداخته­اند. در این زمینه ‌می‌توان به تحقیق مک­کینون^[۱۸۱] و مارسیا (۲۰۰۲) اشاره کرد. در این پژوهش تعدادی از مادران کودکان پیش­دبستانی بررسی شدند و ارتباط میان وضعیت­ هویت و سبک­های دلبستگی آنان و ادراک آنان از رشد کودکان مطالعه شد. نتایج نشان داد مادرانی که در وضعیت هویت موفق و خلاف آنچه انتظار می­رفت در وضعیت هویت زودرس قرار داشتند در دلبستگی ایمن نیز نمرات بالاتری داشتند. از طرفی، دلبستگی هراسناک با وضعیت هویت تعویقی و آشفته در ارتباط بود.

در همین راستا باقری، بهرامی و جلالی (۱۳۸۸) به بررسی رابطه سبک­های دلبستگی با نوع هویت در جمعیت ایرانی و در زندانیان ۱۵-۳۰ ساله پرداختند. یافته ­های این پژوهش حاکی از معناداری رابطه سبک­های دلبستگی و نوع هویت بود. بدین ترتیب که زندانیان دارای سبک دلبستگی ایمن به ترتیب بیشتر دارای وضعیت هویت موفق و تعویقی بودند، در حالی که زندانیان با سبک دلبستگی ناایمن (اجتنابی- دوسوگرا) بیشتر دارای وضعیت هویت آشفته و زودرس بودند.

چنانچه مشاهده می­ شود یافته ­های پژوهش در زمینه ارتباط بین وضعیت هویت زود­رس و سبک دلبستگی ایمن و یا ناایمن متناقض­اند. در این راستا ‌می‌توان به فراتحلیلی که به منظور روشن ساختن ارتباط بین دلبستگی و وضعیت هویت انجام شده است اشاره کرد. در این فراتحلیل نتایج چندین پژوهش در این زمینه از سال ۱۹۶۶ تا ۲۰۰۵ بررسی شد. نتایج این مطالعه بین سبک­های دلبستگی و وضعیت­های هویت همبستگی ضعیف تا متوسطی نشان داد. با این حال دلبستگی ایمن دارای همبستگی قویتری با وضعیت هویت موفق (۲۱/۰) و وضعیت هویت آشفته (۲۳/۰-) بود. اما علی رغم اینکه سهم میانگین دلبستگی ایمن در وضعیت هویت موفق در مقایسه با وضعیت هویت آشفته و زود­رس به مراتب بالاتر بود، برخلاف آنچه انتظار می­رفت وضعیت هویت زود­رس با دلبستگی ایمن و وضعیت هویت تعویقی با دلبستگی ناایمن ارتباط داشت. بر این اساس، برخلاف انتظار محققان این پژوهش، دلبستگی ایمن بیشتر با بعد تعهد هویت مرتبط بود تا بعد اکتشاف آن (آرست و همکاران، ۲۰۰۹).

علاوه بر این، پاره­ای از تحقیقات نیز به بررسی رابطه­ دلبستگی با ابعاد و محتوای هویت پرداخته­اند. در این زمینه ‌می‌توان به مطالعه­ هیگلر، دی و مارشال^[۱۸۲](۱۹۹۵) با عنوان دلبستگی به والدین و هویت جنسی اشاره کرد. این مطالعه بر روی ۲۱۸ نفر از دانشجویان به منظور آزمون ارتباط سطح دلبستگی با جنسیت و هویت جنسی انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد هویت جنسی زنانه و ترکیبی از زنانه و مردانه، در مقایسه با هویت جنسی مردانه و یا خنثی با سطوح بالاتر دلبستگی به والدین ارتباط دارد. علاوه براین، میانگین دلبستگی به مادر هم در زنان و هم در مردان از دلبستگی به پدر بیشتر بود و گرچه بین زنان و مردان در دلبستگی به والدین تفاوت معناداری وجود نداشت، میانگین نمره­ی دختران در دلبستگی به همسالان بیشتر از دلبستگی پسران به همسالان خود بود.

علاوه بر این، میوس، اوستروگل و ولیبرگ^[۱۸۳] (۲۰۰۲) نیر در پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطه دلبستگی به والدین و همسالان و هویت نوجوانان به مقایسه و بررسی تأثیر دلبستگی به والدین و همسالان بر هویت دانش­آموزی و هویت ارتباطی افراد پرداختند. نتایج حاصل از مصاحبه با ۱۴۸ نوجوان متعلق به گروه ­های قومی مختلف نشان داد که دلبستگی به والدین پیش­­بینی کننده­ هویت دانش­آموزی نوجوانان و دلبستگی به همسالان پیش ­بینی کننده­ هویت ارتباطی آنان بود. بر اساس این پژوهش نوجوانان در بعضی از زمینه ­های زندگی خود به ویژه موضوعات مربوط به آینده مانند تحصیل تحت تأثیر دلبستگی خود به والدین قرار داشتند و در برخی از موضوعات به ویژه موضوعات مربوط به حال مانند روابط اجتماعی تحت تأثیر دلبستگی به همسالان قرار داشتند.

چنانچه مشاهده شد دلبستگی ایمن با وضعیت هویت موفق و سبک هویت اطلاعاتی در ارتباط است و بر محتوای هویت از جمله هویت جنسی و هویت دانش­آموزی افراد نیز تأثیر گذار است. از این رو، به نظر می­رسد که بعد معنوی هویت نیز از دلبستگی به افراد مهم تأثیر می­پذیرد.

۲-۴-۲- یافته ­های تحقیق در زمینه­ تأثیر دلبستگی بر فاصله­ روانشناختی

چنانچه پیشتر بیان شد، فاصله­ روانشناختی و نحوه­ای که افراد را در فضای روانشناختی خود ادراک می­کنیم، یکی از عوامل تأثیر­گذار بر رفتار اخلاقی و یا غیر اخلاقی است. علاوه بر این، جهت­گیری غلبه اجتماعی و حریم رعایت اخلاقی به نوعی بیانگر نگرش­های غیر اخلاقی و اخلاقی فرد در ارتباط با افراد و یا گروه­ ها هستند. از این رو، با توجه به نزدیکی مفهومی و نظری فاصله­ روانشناختی و دو بعد آن با رفتارهای اخلاقی و یا غیر اخلاقی، در بررسی ادبیات پژوهش مربوط به فاصله­ روانشناختی از این دست تحقیقات نیز استفاده شده است. ‌بنابرین‏ در این قسمت به بررسی پژوهش­هایی خواهیم پرداخت که دلبستگی را در ارتباط با این مفاهیم سنجیده­اند.

در این زمینه، میکیولینسر و همکاران (۲۰۰۳) به بررسی اثر احساس پایدار و موقتی برخورداری از پایگاهی ایمن بر ارزش­های از خود­گذشتگی پرداختند. احساس پایدار برخورداری از پایگاه ایمن در واقع بیانگر سبک دلبستگی افراد بود که در قالب دو سبک دلبستگی اجتنابی و اضطرابی اندازه ­گیری شد و نمرات پایین در این دو بعد بیانگر دلبستگی ایمن بود. احساس موقتی برخورداری از پایگاه ایمن نیز از طریق یادآوری خاطرات شخصی و یا مشاهده­ تصاویر افراد حمایت­گر فعال می­شد. علاوه بر این، ارزش­های از خودگذشتگی نیز از یک سو شامل ارزش­هایی چون کمک کردن، بخشیدن و وفاداری بود که توجه و مراقبت نسبت به افراد نزدیک را نشان می­داد و از سوی دیگر، ارزش­هایی چون عدالت اجتماعی، برابری و صلح جهانی را در برداشت که توجه و مراقبت نسبت به تمام انسان­ها را منعکس می­ساخت. نتایج این پژوهش نشان داد که احساس برخورداری از پایگاهی ایمن و نمرات پایین در دلبستگی اجتنابی به طور معناداری با ارزش­های از خودگذشتگی در ارتباط است. بدین ترتیب دامنه­ ارزش­های اخلاقی، توجه و مراقبت افراد دلبسته­ی ایمن و برخوردار از پایگاهی ایمن تنها به افراد خاص و نزدیک محدود نمی­ شود بلکه تمام انسان­ها را در بر ‌می‌گیرد.

در مطالعه­ ای دیگر ارتباط دلبستگی با رفتارهای نوعدوستانه و مراقبتی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد، دلبستگی اضطرابی و اجتنابی با دلسوزی و رفتارهای نوعدوستانه به طور معکوس در ارتباط است و در حالی که دلبستگی ایمن پایه­ای برای رفتارهای مراقبتی فراهم ‌می‌آورد، دلبستگی ناایمن مانع از رفتارهای دلسوزانه و مراقبتی در افراد می­ شود (میکیولینسر و همکاران، ۲۰۰۵). نتایج این پژوهش همسو با پژوهش کستنبام، فاربر و سروف^[۱۸۴] (۱۹۸۹) در زمینه­ ارتباط دلبستگی با رفتارهای همدلی در کودکان پیش­ دبستانی است.

تعریف شخصیت عملاًکاردشواری است ،روان شناسان وجامعه شناسان نیز در تعریف آن اتفاق نظر ندارند . به بیانی ساده ،شخصیت عبارت است از مجموعه کلی از شیوه های درونی وبیرونی تطابق وسازش فرد با زندگی . قسمتی از شخصیت به وسیله آنچه از راه وراثت به فرد انتقال می‌یابد وبخشی هم توسط تجربه های زندگی معین می‌گردد. به موازات رشد ‌و بالندگی فرد رفتار او نیز تغییر می‌یابد .

‌بنابرین‏ نوزاد ونوجوانان وبزرگسال نسبت به یک تحریک محیطی معین به شیوه های متفاوت واکنش نشان می‌دهند . ‌بنابرین‏ از نظرما شخصیت یک کلیت روان شناختی است که انسان خاصی را مشخص می‌سازد در نتیجه یک مفهوم انتزاعی نیست بلکه تجلی همین موجود زنده است که از برون می نگریم وبرخی از آنچه را که در درون او می گذرد احساس می‌کنیم ،نگرش واحساس کردی که ‌در مورد افراد متفاوت است (مای ۴۲:۱۳۶۸)از همین روست که جورج کلی ،شخصیت را روش خاص هر فرد در جستجوی پیدا کردن وتفسیر معنای زندگی می‌داند. (شاملو ۲۳:۱۳۶۳)

بی همتایی شخصیت :

آلپرت شخصیت را سازمان پویایی از منظومه های روانی وبدنی در درون فرد می‌داند که سبب سازگاری بی همتاوبی نظیر او با محیط می شود مسأله بی همتایی شخصیت را باید به نحو روشنتری تبین کرد ،مسلم است که فرد در همه چیز بی همتا نیست . کلاًکهن در این باره خاطر نشان می‌سازد که از برخی جهات هر فرد ؛مثل تمامی مردم است –مثل بعضی از مردم است –ومثل هیچ کس نیست ،هر فرد از لحاظ واکنش‌های خود که معلول وراثت ‌و مشترک میان نوع انسان است ونیز از جنبه‌های عمومی زندگی اجتماعی شبیه همه افراد دیگر است در مواردی که به یک گروه فرهنگی واحد تعلق دارد و در جامعه نقش واحدی را ایفا می‌کند ونیز از جهت اینکه ساختمان بدنی مشابهی را به ارث برده وبه برخی از افراد شبیه است ؛چون تجربه های گذشته او درست همان تجربه های دیگران نیست در نوع خود بی همتاست .

تأثیر فرهنگ در شخصیت :

گفتیم که شخصیت هر کس از پدیده‌های فرهنگی بسیاری متأثر می‌گردد وتأثیر هریک از این پدیده ها به صورتی در عواطف ورفتار اجتماعی او متجلی می‌گردد. افسانه هایی که در دوران کودکی به گوش افراد بازگو می شود ،ضرب المثلها واشعار ‌و ادبیات عامیانه و…در تشکیل شخصیت مؤثرند .

هر فرد از آغاز کودکی همان شیوه هایی را بر می گزیند که فرهنگ جامعه او ایجاب می‌کند به بیان دیگر انسان ناگریز است که فرد مختاری سائقه های زیستی را با قید وبندهای آداب ورسوم وخواستهای فرهنگ جامعه خویش به مهار کشد تا بتواند به عنوان یک عنصر سالم ومورد قبول جمع در جامعه زندگی کند زیرا هر گونه که بروی از هنجارهای فرهنگی مجازات در پی دارد .

هنگامی که انگیزه های روانی ‌و تظاهرات ‌سائق‌های زیستی کودک با ارزش‌ها ومعیارهای فرهنگی جامعه انطباق یافت ،شخصیت کودک شکل می‌گیرد به بیان دیگر شخصیت متعادل وقتی حاصل می شود که ‌کشش‌های شخص با انتظارات جمعی توافق می‌یابد البته بدان معنی نیست که همه امیال ارضا می‌شوند ،بلکه در طی تکوین شخصیت ،بر حسب فرهنگی که شخصیت بدان تعلق دارد بسیاری از امیال سرکوب می‌شوند به هر حال این بستگی نام دارد به خواستها ومعیارهای فرهنگی جامعه حال اگر توجه داشته باشیم که در دنیا هیچ فرهنگی همانند فرهنگ دیگر نیست وبه تعداد قومها وجامعه های مختلف فرهنگ‌های مختلف وجود دارد ،متوجه می‌شویم که به تعداد فرهنگ‌ها ،شیوه ها ی پرورش کودکان نیز گوناگون است و در نتیجه شخصیت افراد متعلق به هر جامعه متفاوت خواهد بود .

مسدله مهمی که در حوزه فرهنگ وشخصیت مطرح است در همین جا است که :

• • تأثیر فرهنگ در تکوین شخصیت تا چه حد است ؟

• • شخصیت تا چه اندازه در چگونگی فرهنگ تأثیر می‌گذارد ؟

• تأثیر متقابل فرهنگ وشخصیت چگونهاست ؟

برای پاسخ ‌به این پرسشها مسلماًًباید فرهنگ‌های مختلف را مورد بررسی قرار داد واز طریق مطالعه تطبیقی به نتیجه علمی رسید و نخستین تحقیق در این مورد ،پژوهشمارگات مید مردم شناس آمریکایی درباره فرهنگ جزیره ساموابود او ‌به این نتیجه رسید که در جزیره ساموا ،به عکس جامعه های متمدن اروپایی ‌و آمریکایی ،دوران جوانی با فشار وناراحتی روانی ملازم نیست ‌و مردمان این جزیره افرادی سالم واجتماعی هستند . به عقیده مید علت این امر را باید در بزرگی خانواده فکر باز نسبت به مسائل جنسی وعدم تحلیل فشار اجتماعی به جوانان ،جستجو کرد .(مید ۱۰۸:۱۳۶۵)

به عکس در میان قبیله مانر در گینه نو خودخواهی زیاد ،کار ‌و کوشش فراوان ،شجاعت وتوانایی بدنی واحترام به قدرت از خصوصیات اساس شخصیت افراد می‌باشد غریزه مردمان این قبیله سرکوب می شود وجوانان –بیش از مورد جزیره ساموا –با بحران وناراحتی دست به گریبان می‌باشند. (صانعی ۱۴۸:۱۳۵۴)

در تحقیق دیگری که مید (۱۹۳۵)راجع به ماهیت وشکل غریزه جنسی در سه جامعه ابتدایی به عمل آرد ،تأثیر فرهنگ در شخصیت را نمایان ساخت ،هدف او کشف این امر بود که شکل روابط جنسی تا چه حد معلول عوامل زیستی وتا چه اندازه محصول تربیت فرهنگی می‌باشد . سه قبیله ای که مید برای مطالعه انتخاب کرد در گینه نوزندگی می‌کنند وآراپش ،موندوگومور،چامبولی نام دارند .

مردم آراپشی به نرمی ،محبت ،احساس وکمک مشترک اهمیت می‌دهند در نظر آن ها طبیعت انسان‌ها خوب است و در جامعه آن ها اختلاف نقش اجتماعی زن ،مرد ،پیر وجوان به حداقل موجود می‌باشد . افراد محجوب ومحترم کسانی هستند که صاحب خصوصیات زنانه باشند ،پرخاشگر نباشند و در مقابل احساست دیگران واکنش‌های خوب نشان دهند . خانواده آرمانی در این قبیله ،از مرد ملایمی ‌و حساس تشکیل می شود که با زی ملایم ‌و حساس ازدواج کرده باشد .

اما مردمان «موندوگومور »مردمی جنگند ومتغاصم هستندوبرای آنان خشونت ‌و شجاعت اهمیت زیاددارد در تربیت کودکان شدت عمل به خرج می‌دهند وشخصیت پسندیده ومطلوب جامعه برای زن ومرد یکسان است وجامعه از هر دو انتظار دارد که سنگدل ،پرخاشگر و در مسائل جنسی پر حررات ومتجاوز باشند . افراد فروتن وآسانگیر مطرود هستند .

مردمان قبیله «چامبولی »صاحب فرهنگی پیچیده وهنردوست هستند . در این قبیله مردها به بازی ‌و تفریح می پردازند وصاحب مقام اجتماعی بالاتری هستند ولی قدرت واقعی در دست زنان است وآنان همسر خود را خود انتخاب می‌کنند . مردها اجتماعاتی خاص خود را دارند وپرخاشگر ،عشوه گر ،مضنون ‌و حیله گرند وبالاخره در فرهنگ قبیله چامبولی ،زن شریک مسلط وخونسرد فومرد دارای مسئولیت کمتری است واز لحاظ عاطفی به زن خود اتکا دارد .

مید با این تحقیق نشان می‌دهد که اختلافات شخصیتی را که در مغرب زمین بین مرد وزن قائل می‌شوند ،فیزیولوژیک نیست ،بلکه نتیجه به تعلیم وتربیتی است که زن و مرد از فرهنگ جامعه خود دریافت می دارند .