اعتبار اسنادی نوعی تعهد کتبی بانک است و اگر بانک به جای اعلامیه کتبی از پیام الکترونیک (داده پیام) استفاده کند، ‌به این روش اعتبار اسنادی الکترونیک گویند.(۲^[۴])

در این مورد پرداخت وجه یا قبولی برات صادر کننده، مستقیما از جانب مشتری انجام نمی شود بلکه به وسیله بانک که این اعتبار نامه را به خریدار داده انجام می شود.

معمولا تعهد بانک ها در قبال تحویل فاکتورها و اسناد حمل است. این امر در کشور فروشنده و با ارائه اسناد مذکور انجام می‌گردد.

حداقل اسنادی که معمولا حین مبادله مورد لزوم می‌باشد:

۱- سیاهه تجارتی ((Commercial invoice

۲- بارنامه ( Bill of lading)

۳- گواهی مبدأ (Certificate of origine)

۴- بیمه نامه)) insurance polie((

خریدار از بانک گشاینده اعتبار،درخواست می‌کند اعتباری را به نفع بایع گشایش نماید.بانک گشاینده پس از افتتاح اعتبار از بانک معرفی شده درخواست می‌کند مراتب را به بایع اطلاع دهد.بانک معرفی شده اعتبار را به بایع ابلاغ و در صورت لزوم ان را تأیید می‌کند.بایع مبیع را ارسال و اسناد مقرر را به منظور دریافت ثمن یا تحصیل قبولی ،به بانک معرفی شده ارائه می‌کند.

بانک معرفی شده در صورت انطباق اسناد با اعتبار،برات صادره از سوی بایع را قبول یا پرداخت می‌کند و سپس اسناد را به منظور باز پرداخت وجوه پرداختی به بانک گشاینده اعتبار می فرستد.بانک گشاینده اعتبار نیز در صورت انطباق اسناد با اعتبار،وجه تادیه شده از سوی بانک معرفی شده را باز پرداخت می‌کند.خریدار اسناد را از بانک گشاینده اعتبار دریافت داشته،به متصدی حمل ارائه کرده و کالا را تحویل می‌گیرد.خریدار ممکن است بر اساس توافقش با بانک گشاینده مبلغ اعتبار را قبل یا بعد از دریافت اسناد به بانک بپردازد.

بانک معرفی شده ممکن است با یکی از عناوین ذیل عمل نماید:

۱- بانک ابلاغ کننده:

صرفا گشایش اعتبار را به اطلاع صادر کننده می رساند و هیچ مسئولیتی بر عهده نمی گیرد مگر بررسی متعارف صحت اعتبار.

۲- بانک تأیید کننده:

متعهد است که برات صادره را پرداخت یا قبول کند مشروط بر اینکه صادر کننده اسناد مقرر را ارائه نموده و کلیه ی شرایط اعتبار را واجد باشد.در این شکل ذینفع هم از جانب بانک گشاینده اعتبار و هم از جانب بانک تأیید کننده تعهدی را به نفع خود تحصیل می‌کند.

۳- بانک کارگزار:

اعتبار اسنادی را به نام خود افتتاح و به فروشنده ابلاغ می‌کند و از بانک گشاینده اعتبار نامی به میان نمی آورد.در این شکل ذینفع فقط از جانب بانک کار گزار تعهدی را به نفع خود تحصیل می‌کند و بانک گشاینده در مقابل ذینفع مسئول نیست.

در این مورد بانک کار گزاردر مقابل ذینفع، بانک گشاینده محسوب می‌گردد هر چند در واقع اینطور نیست.

لازم به بیان است که زمان شروع اعتبار اسنادی در واقع زمانی است که گشایش اعتبار اسنادی به ذینفع(فروشنده)اعلام شده باشد و ذینفع رسما از گشایش اعتبار اسنادی مطلع گردد.

انواع اعتبارات اسنادی

اعتنارات اسنادی دارای انواع زیل می‌باشد که بیان آن ها صرفا جهت آشنایی می‌باشد و شرح آن ها از حوصله بحث ما خارج می‌باشد.

۱- اعتبار اسنادی تأیید شده و تأیید نشده

۲- اعتبار اسنادی تضمینی و تجاری

۳- اعتبار اسنادی قابل برگشت (قابل فسخ) و غیر قابل برگشت (غیر قابل فسخ)

۴- اعتبار اسنادی دیداری و مدت دار

۵- اعتبار اسنادی قابل انتقال و غیر قابل انتقال

۶- اعتبار اسنادی پادار و غیر پادار

۷- اعتبار اسنادی اتکایی (پشت به پشت)

۸- اعتبار اسنادی گردان

۹- اعتبار اسنادی با شرط قرمز (بند قرمز)

۲-۳-۱-پرداخت به شیوه ضمانتنامه های بانکی

ضمانت نامه بانکی به عنوان یک تعهد بالقوه غیر قابل برگشت ‌و فرعی وتبعی نسبت به قرارداداصلی ،سندی کتبی است که توسط شخص ثالثی که از لحاظ مالی توانایی پرداخت دارد(۱) مانند بانک‌ها و شرکت‌های بیمه و یا هر شخص و یا نهاد دیگری به درخواست مضمون عنه (اصیل)و یابا دستور و مسئولیت بانک و یا سایر اشخاص و نهادهای(دستور دهنده) که ‌بر اساس دستورات مشتری بانک در ضمانت نامه های متقابل (^[۵]۲) عمل می‌کنند و به نفع مضمون له (ذینفع ) مبنی ‌بر پرداخت مبلغ معینی وجه نقد به ذینفع و جهت تضمین اجرای قرارداد اصلی صادر می‌شوند که قراردادی مستقل از قرارداد اصلی و پایه می‌باشند.

ضامن:منظور از ضامن بانک یا شعبه ای است از بانک که ضمانت شخصی را بر عهده می‌گیرد با نکها وموسسات اعتباری در ایران با توجه به ضوابط و مقررات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند ،با توحه به اینکه فعالیت این مؤسسات اعتباری است لازم است تحت کنترل دقیق دستگاه های نظارتی حکومتی باشند تا منافع جامعه محفوظ بماند.

مضمون عنه:از آنجایی که معمولا طرفین یک قرار داد تجاری شناخت کامل ا ز یکدیگر ندارندلذا ناگزیرند به منظور حصول اطمینان از عملی شدن تعهدات اشخاص طرف قراداد خود تضمین مطمئنی را از آن ها مطالبه کنند,چون ممکن است بانک‌ها و مؤسسات اعتباری تنها نهاد و یا اشخاص مورد اطمینان اطراف یک قرار داد باشندبنابراین از طرف مقابل خود می خواهندکه برای ضمانت حسن انجام تکلیف خود نسبت به ارائه ضمانتنامه بانکی که طی آن آن ها را مورد تضمین قرار داده است اقدام کنندبدین ترتیب اشخاص که از یک سو طرف یک قرارداد تجاری هستند و از سوی دیگر بنا به در خواست خودشان مورد تضمین با نکها قرار می گیرند مضمون عنه ضمانتنامه های بانکی می‌باشند مضمون له یا دینفع:منظور کسی است که قصد خرید کالا یا خدمات از اشخاص ویا واگذاری انجام اقداماتی را به غیر داشته باشد.این اشخاص به لحاظ پیشگیری از خدشه در انجام تعهدات فروشندگان کالا و خدمات و عدم انجام بموقع کار ،تقلب و….در اجرای کار واگذار شده اقدام به اخذضمانتنامه از این گروه از فروشندگان یا مجریان کارها می‌کنند .‌بنابرین‏ گیرنده ضمانتنامه و کسی که از وجود ضمانتنامه صادره منتفع می‌گردد ذینفع یا مضمون له ضمانتنامه می‌باشد.

۴-وجه ضمان:وجه ضمان مبلغی است که ضامن به در خواست مضمون عنه وی را در قبال مضمون له تضمین می‌کند ،لذا مضمون له می توان در صورت عدول مضمون عنه از قرارداد منعقده حداکثر به میزان وجه ضمان تعیین شده در متن ضمانتنامه از بانک مطالبه وجه نماید و عامل تعیین کننده قصور مضمون له می‌باشد و بانک‌ها هیچگونه دخالتی در این امر ندارند ،و فقط در صورت سوء نظر مضمون له در استفاده از وجه ضمان مضمون عنه حق پیگیری این امر از طریق مراجع قضایی را داردو بانک‌ها کاملا از مسؤلیت مبری می‌باشند.

۵-سررسید: حداکثر تاریخ امکان استفاده از ضمانتنامه توسط مضمون له می‌باشد علی الاصول هیج تعهد و تضمینی نمی تواند فاقد تاریخ ویا زمان اجرا باشد ،چراکه فقدان تاریخ استفاده از اسناد اینگونه اسناد را بلااستفاده نموده است و در صورت بروز اختلاف فی مابین طرفین قرارداد محاکم قضایی نمی توانند در خصوص انجام یا عدم انجام تعهد توسط یکی از طرفین رأی‌ صادر کنند.