بورس اوراق بهادار از سویی مرکز جمع‌ آوری پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی به منظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت است و از سویی دیگر مرجع رسمی و مطئمنی است که دارندگان پس اندازهای راکد می‌توانند محل نسبتاً مناسب و ایمن سرمایه گذاری را جستجو کرده و وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکت‌های معتبر از سود معین و تضمین شده ای بر خوردار شوند.(هانی ، ۱۳۷۵، ص ۳۲)

۳-۱۳ بازارهای کارا، نیمه کارا و ضعیف

در صورتی یک بازار، کارا محسوب می شود که قیمت اوراق بهادار، اطلاعات مربوطه را بسرعت منعکس نماید. ‌به این ترتیب، سرمایه گذاران بالقوه نمی‌توانند در بازار کارا از اطلاعاتی که در سطح گسترده ای منتشر شده است، بهره مند شوند، زیرا قیمت‌ها فوراً ‌بر اساس اطلاعات مذبور تعدیل می‌گردد. بعبارت دیگر اطلاعات جهت تعیین قیمت مورد استفاده قرارگرفته و به سرمایه‌گذار اطمینان می‌دهند که اوراق بهادار مورد نظر به اندازه قیمت بازاری خود دارای ارزش است. در یک بازارکارا،‌ اطلاعات مالی به سرعت در بازارهای مالی انتشار می‌یابد و فوراً بر قیمت اوراق بهادار تأثیر می‌کند. به عقیده فاما تغییرات قیمت با بازارسرمایه هیچ گونه همبستگی ندارد زیرا بازارها کارا هستند یعنی در این بازارها قیمت اوراق بهادارمنعکس کننده همه اطلاعاتی است که بدون هیچ گونه تعصب یا ‌یک‌سونگری دربازاروجود دارد. بازار هیچ اطلاعات با اهمیت و اثرگذار را نادیده نمی گیرد. تمام اطلاعات موجود بی درنگ یا پس از زمان اندکی و بدون اعمال هیچ نوع نظر شخصی در قیمت اوراق بهادار منعکس می‌گردد. طبق این تعریف از طریق این اطلاعات نمی توان به «سود غیر عادی» دست یافت. این تحقیق همان طوری که در فصل چهار این تحقیق مشاهده می‌گردد، نشان می‌دهد که بازار بورس تهران کارایی لازم را برای تعدیل قیمت گذاری به سرعت با اطلاعات با اهمیت و تاثیر گذار را ندارد. حداکثر قدرت توضیح بازده سهام با اطلاعات حسابداری که در این پژوهش مورد بررسی گرفته شده است ۳۴ درصد است که نشان می‌دهد بازار ضعیف عمل نموده است.

بازار نیمه کارا (کارایی نسبی)

‌بر اساس این فرض قیمتهای اوراق بهادار منعکس کننده همه اطلاعاتی است که در دسترس عموم قرار دارد ولی شامل اطلاعات محرمانه نمی شود. به عبارت دیگر اگر قیمت اوراق بهادر به گونه ای تغییر کند که گویا همگان از اطلاعات موجود آگاه هستند باید آن را بازاری دانست که از نظر کارایی نسبی( نیمه قوی) است.

بازار ضعیف

با توجه به « فرضیه بازارهای کارا» کارایی ضعیف بدین معنی است که قیمت اوراق بهاداربه صورت کامل بازتابی از اطلاعاتی است که درطول زمان دررابطه با قیمت ارائه شده است. این فرض را »تئوری تصادفی «نیزمینامند یعنی قیمت اوراق بهادار به صورت تصادفی تغییر می‌کند و نمی توان از اطلاعات گذشته برای پیش‌بینی قیمت اوراق بهادار استفاده کرد. ( تئوری حسابداری ۱ هندریکسون ترجمه دکتر علی پارسائیان)

۳-۱۴ رگرسیون(regression)

واژه رگرسیون به معنای بازگشت است و نشان می‌دهد که مقدار یک متغیر به متغیر دیگری بر می‌گردد این واژه را اولین بار فرانسیس لتون در سال ۱۸۷۷ میلادی به کار برد. به طور کلی؛ رگرسیون، مجموعه‌ای از روش‌ها و تکنیک‌هاست که برای کمک به درک رابطه بین گروهی از متغیرها، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بسیاری از موارد، یک معادله خط راست می‌تواند برای نشان دادن وابستگی یک متغیر به دیگری مورد استفاده قرار گیرد. ( دکتر یاوری، قوامی، امیر سرداری، ص۱۵۹)

در رگرسیون به دنبال برآورد رابطه ی ریاضی و تحلیل آن سیستم به طوری که با آن بتوان کمیت متغیر مجهول را با بهره گرفتن از متغیر های معلوم تعیین کرد سپس در همبستگی به دنبال تعیین نوع رابطه و میزان ارتباطی هستیم که متغیرها را به هم ربط می‌دهد (عادل آذر و مومنی، ۱۳۸۱، ص ۱۰۲)

۳-۱۵ همبستگی(Correlation)

تحلیل همبستگی ابزار آماری است که به وسیله آن می توان درجه ای را که یک متغیر به متغیری دیگر، از نظر خطی مرتبط است اندازه گیری کرد. همبستگی را معمولاً با تحلیل رگرسیون به کار می‌برند. همبستگی معیاری است که برای تعیین میزان ارتباط دو متغیر استفاده می شود. در همبستگی درباره دو معیار بحث می شود:

۱)ضریب همبستگی

۲)ضریب تعیین (عادل آذر و مومنی ، ۱۳۸۱ص ۱۰۳)

۳-۱۵-۱ ضریب همبستگی(correlation coefficient)

اگر از ضریب تعیین، ریشه دوم بگیریم به مقدار به دست آمده ضریب همبستگی می گوییم و آن را با r نشان می‌دهیم (r=) می‌دانیم که ریشه دوم یک عدد می‌تواند منفی یا مثبت باشد. سوال اینجا است که چطور می توان علامت ضریب همبستگی را تشخیص داد. علامت ضریب همبستگی® همان علامت شیب خط رگرسیون است (b)، یعنی اگر شیب خط رگرسیون مثبت باشد ضریب همبستگی نیز مثبت و اگر شیب خط رگرسیون منفی باشد، ضریب همبستگی نیز منفی است. همچنین اگر شیب خط رگرسیون صفر باشد، ضریب همبستگی نیز صفر می شود. ضریب همبستگی شدت رابطه و همچنین نوع رابطه را نشان می‌دهد. (مستقیم یا معکوس) از آنجا ^۲r که همواره بین ۰و ۱ است، ریشه دوم آن r همواره بین ۱و۱- است. (بازرگان و سرمد ، ۱۳۸۲، ص۱۰۸)

۳-۱۵-۲ ضریب تعیین (Determination coefficient)

اگر ضریب همبستگی را به توان دو برسانیم عددی به دست می‌آید که آن را ضریب تعیین می‌نامند این عدد نشان دهنده ی درصد تغییرات بازده یک سهم (سرمایه گذاری) در رابطه با تغییر بازده سهم دیگراست (رابرت هاوگن۱۹۸۶، علی پارساییان۸۴) ضریب تعیین مهمترین معیاری است که با آن می توان رابطه بین دو متغیر x وy را توضیح داد. ضریب تعیین نسبت به ضریب همبستگی معیار گویاتری است ضریب تعیین توانایی و قابلیت معادله (مدل رگرسیون) در پیش‌بینی تغییرات مستقل را نشان می‌دهد و مقدار آن بین صفر و یک می‌باشد. به عبارت دیگر R² بیانگر میزان احتمال همبستگی میان دو دسته داده در آینده می‌باشد. این ضریب در واقع نتایج تقریبی پارامتر موردنظر در آینده را ‌بر اساس مدل ریاضی تعریف شده که منطبق بر داده های موجود است، بیان می‌دارد و ‌به این صورت محاسبه می شود:

R²= =

۳-۱۶ آزمون معنی دار بودن r

ضریب همبستگی با توجه به نمونه ای مشخص محاسبه می شود. بدیهی است که این ضریب که بعضی مواقع ضریب همبستگی نمونه ای خوانده می شود، از نمونه ای به نمونه دیگر تغییر می‌یابد حال سوال این است که بین دو متغیرx وy که ضریب همبستگی آن را تعیین کردیم همبستگی معنی داری وجود دارد یا نه به عبارت دیگر آیا می توان به وجود یک رابطه علت و معلولی خطی اذعان داشت و یا ضریب همبستگی به دست آمده ناشی از شانس و تصادف بوده و ضریب همبستگی جامعه برابر با صفر است؟ جهت پاسخ ‌به این سوال می بایست آزمون معنی داری بودن ضریب همبستگی انجام شود (عادل آذر و مومنی، ۱۳۸۱، ص۲۰۷).

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل و آزمون مدل ها

۴-۱ مقدمه